Osoby, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 r. i otrzymały świadczenie po 2012 r., będą miały możliwość przeliczenia kwoty emerytury – jest to zgodne z propozycjami Ministerstwa Rodziny, które zostały dodane do listy inicjatyw rządowych. Zmiany mogą potencjalnie dotyczyć około 200 000 obywateli Polski.
Dotyczy to zapisów projektu ustawy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) w sprawie ustalania wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które przeszły na emeryturę przed dniem 6 czerwca 2012 r., na podstawie przepisów dotyczących osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.
W ogłoszeniu rządu wskazano, że przyjęcie proponowanego projektu ustawy przez Radę Ministrów planowane jest w trzecim kwartale 2025 r., a sugerowana data wejścia w życie to 1 czerwca 2026 r.
Mechanizm niekonstytucyjny
Informacje zawarte w harmonogramie prac rządu podkreśliły, że reforma emerytalna z 1998 r. wprowadziła regulację dla osób ubezpieczonych urodzonych w latach 1949–1968. Ustawodawstwo to umożliwiło osobom w tych grupach wiekowych wcześniejsze przejście na emeryturę pod pewnymi warunkami – kobiety po osiągnięciu 55. roku życia, a mężczyźni po osiągnięciu 60. roku życia.
W 2012 r. do ustawy o emeryturach i rentach dodano przepis, który stanowił, że jeśli ubezpieczony otrzymał wcześniejszą emeryturę, podstawa obliczenia standardowej emerytury zostanie zmniejszona o całkowitą kwotę już otrzymanych świadczeń. Przepis ten wszedł w życie 1 stycznia 2013 r. i został następnie zakwestionowany w Trybunale Konstytucyjnym.
W marcu 2019 r. Trybunał Konstytucyjny uznał ten mechanizm za niezgodny z konstytucją. Jednak orzeczenie dotyczyło konkretnie kobiet urodzonych w 1953 r., które przeszły na wcześniejszą emeryturę przed 1 stycznia 2013 r. Kobiety te stanowiły ostatnie pokolenie uprawnione do wcześniejszej emerytury i były również pierwszą grupą, która nie osiągnęła jeszcze standardowego wieku emerytalnego 1 stycznia 2013 r.
10 lipca 2020 r. uchwalono nowelizację ustawy, która umożliwia ZUS ponowne obliczanie powszechnych emerytur bez odejmowania od podstawy obliczenia sumy wcześniejszych emerytur. Osoby urodzone w 1953 r. były uprawnione do tej korekty.
W ogłoszeniu z poniedziałku zauważono, że po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego złożono wnioski dotyczące wszystkich ubezpieczonych osób, niezależnie od roku urodzenia, które przeszły na wcześniejszą emeryturę przed 1 stycznia 2013 r.
Założenia projektu
Celem proponowanego projektu ustawy jest wyjaśnienie stosowania ustawy emerytalnej do osób urodzonych w latach innych niż 1953.
Z informacji wynika, że projekt zakłada obliczanie wysokości emerytury powszechnej bez pomniejszania podstawy wymiaru o sumę pobranych wcześniej emerytur, pod warunkiem, że wniosek o wcześniejszą emeryturę został złożony przed 6 czerwca 2012 r., a prawo do emerytury powszechnej zostało ustalone decyzją ZUS po 2012 r.
Proponowane rozwiązanie dotyczy zatem osób, które pobrały lub pobierają wcześniejszą emeryturę, którym prawo do powszechnej emerytury przyznano po 2012 r., a ich wysokość jest obecnie pomniejszona o sumę pobranych wcześniej emerytur.
W propozycji sugeruje się, aby osoby, których emerytura powszechna została w ten sposób obniżona, miały możliwość przeliczenia kwoty nowej emerytury powszechnej w chwili ubiegania się o jej ustalenie, bez uwzględniania corocznej indeksacji kapitału początkowego i składek na rachunek osoby ubezpieczonej w okresie pobierania wcześniejszej emerytury do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego oraz bez pomniejszania kapitału emerytalnego o kwoty otrzymanych wcześniejszych emerytur.
Nowo obliczona kwota powszechnej emerytury zostanie następnie dostosowana do corocznej indeksacji przeprowadzanej w marcu dla emerytur i rent. Zgodnie z propozycją, ta korekta będzie miała zastosowanie również do osób, które nadal otrzymują wcześniejsze emerytury i nie złożyły jeszcze wniosku o powszechną emeryturę.
Warunki korzystania
- w przypadku kobiet data urodzenia przypada między 1954 a 1959 rokiem, a w przypadku mężczyzn między 1949 a 1952 rokiem oraz w 1954 roku;
- obecnie otrzymują lub otrzymywali wcześniejszą emeryturę;
- prawo do wcześniejszej emerytury powstało przed dniem 6 czerwca 2012 r.;
- ubiegali się o emeryturę powszechną przyznawaną po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego, a wysokość tej emerytury została obliczona poprzez pomniejszenie podstawy wymiaru o sumę pobranych emerytur „wcześniejszych” albo nabyli do niej prawo, ale nie złożyli wniosku i nadal pobierają wcześniejszą emeryturę;
- data nabycia prawa do emerytury powszechnej przypada po 2012 r.
