Budynek Obserwatorium Very Rubin. Źródło: Wikipedia/CC BY-SA 4.0
Obserwatorium Very Rubin potencjalnie wykonało zdjęcia komety międzygwiezdnej 3I/ATLAS półtora tygodnia przed oficjalnym ogłoszeniem wykrycia przez inną grupę badawczą. Kosmiczny gość został zidentyfikowany na zdjęciach próbnych wykonanych podczas kontroli sprzętu w ośrodku.
Wstępny projekt studium szczegółowo opisującego te obserwacje został udostępniony na arXiv.org, platformie udostępniającej wstępne raporty naukowe. To nowatorskie obserwatorium opublikowało swoje pierwsze zdjęcia operacyjne 23 czerwca, wykonane za pomocą 8,4-metrowego Teleskopu Simonyi Survey Telescope, zaprojektowanego do systematycznej dokumentacji nieba poprzez powtarzane skanowanie całego nieba co kilka nocy.
Analiza wskazuje, że instrument zarejestrował kometę 21 czerwca podczas procesu kalibracji, dziesięć dni przed ujawnieniem danych przez program ATLAS. Dodatkowe dane obserwacyjne przeanalizowane w publikacji obejmują okres do 7 lipca. Ciało niebieskie nie było śledzone celowo, ale pojawiło się w archiwalnych klatkach podczas monitorowania jego sektora nieba.
Naukowcy zidentyfikowali 49 ekspozycji zawierających komety, choć ograniczenia techniczne uniemożliwiły ich wykorzystanie (w tym te zarejestrowane podczas regulacji sprzętu). Śledzenie zakończy się 22 sierpnia, gdy obiekt opuści strefę obserwacyjną obserwatorium. Astronomowie spodziewają się wykonania około 100 dodatkowych zdjęć przed upływem tego terminu.
Manuskrypt, którego współautorami jest ponad 200 międzynarodowych badaczy (w tym polscy), dokumentuje pomiary pozycyjne, analizy jasności oraz oceny dynamiki strukturalnej dla 3I/ATLAS. Dowody emisji komet pojawiły się już w najwcześniejszych zapisach z 21 czerwca. Zebrane dane usprawniły obliczenia orbitalne i potwierdziły stabilne wzorce jasności w odstępach godzinnych. Wymiary jądra oszacowano na 5,6 km ±0,7 km.
Oznaczony alternatywnie jako C/2025 N1 (ATLAS), ten międzygwiezdny gość stał się trzecim potwierdzonym intruzem poza układem słonecznym. Został wykryty 1 lipca 2025 r. przez chilijską stację monitorującą ATLAS.
Nadchodząca, trwająca dziesięć lat inicjatywa Legacy Survey of Space and Time (LSST), realizowana głównie w USA, ale na całym świecie przy znaczącym udziale Polski, będzie polegała na systematycznym badaniu zjawisk niebieskich. (PAP)
cz/ agt/
