Ministerstwo Kultury rozważa modyfikacje kar związanych z niszczeniem zabytków. Oczekuje się, że proponowane zmiany w ustawodawstwie dotyczącym ochrony zabytków zostaną ujawnione w 2025 r., jak stwierdził Jakub Makowski, dyrektor departamentu ochrony zabytków w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, podczas XVII Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach.
Obowiązujące przepisy nakładają kary, takie jak grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienie wolności do ośmiu lat za niszczenie zabytków. Grzywny dla właścicieli zabytków, zwłaszcza za działania podejmowane bez zgody konserwatora, mogą wynosić od 500 do 500 000 zł.
„10 kwietnia 2025 r. powołano grupę, która ma dokonać nowelizacji ustawy o ochronie zabytków. (…) Modyfikacja z pewnością obejmie obszar kar za niszczenie zabytków lub działania naruszające obowiązujące przepisy” – stwierdził Jakub Makowski podczas XVII EKG.
Wyraził, że obecne kary mogą wydawać się stosunkowo niskie. Wspomniał, że proponowane zmiany w ustawie o ochronie zabytków zostaną ogłoszone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego podczas nadchodzącego kongresu konserwatorów zabytków zaplanowanego na jesień.
Jakub Makowski zauważył, że w rejestrach gminnych i wojewódzkich w całej Polsce znajduje się około 270 000 zabytków. Jednak w urzędach wojewódzkich zajmujących się ochroną zabytków pracuje tylko około 900 pracowników. „To ogromna skala obiektów” – podkreślił.
Władysław Grochowski, prezes Arche Group, opracował i przedstawił własny projekt ustawy mający na celu zachowanie nieruchomych zabytków. Podczas XVII EKG zadeklarował zamiar szybkiego rozpoczęcia zbierania podpisów i przedłożenia go Sejmowi RP jako inicjatywy obywatelskiej.
Inicjatywa ta proponuje między innymi deregulację przepisów dotyczących pozyskiwania decyzji o stanie środowiska związanych z inwestycjami obejmującymi zabytki. Nakazuje ona konserwatorom przeprowadzanie inspekcji zabytków co trzy lata i przyznaje im szersze uprawnienia niż te, które są obecnie dozwolone w egzekwowaniu ich decyzji.
„Uważam, że procedury są nadmierne; wszystko jest tak przeregulowane, a konserwatorzy są obciążeni tak dużą ilością papierkowej roboty, że brakuje im czasu” – zauważył Władysław Grochowski. Podkreślił potrzebę systematycznych inspekcji zabytków, aby śledzić zachodzące zmiany.
Tymczasem grupa ekspertów utworzona przez Association of Preservators of Antiquities opracowała 21 rekomendacji mających na celu poprawę interakcji między służbami konserwatorskimi a właścicielami zabytków. Rekomendacje te obejmują uproszczenie przepisów, digitalizację baz danych i zwiększenie umiejętności służb konserwatorskich. (PAP)
pato/dki/
