Niektóre firmy, w tym z branży e-commerce, transportu, telekomunikacji, bankowości i mediów, od soboty muszą dostosować swoje produkty i usługi do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Wymaga to, aby informacje na etykietach, w aplikacjach i bankomatach były prezentowane w jasny i zrozumiały sposób, z wykorzystaniem więcej niż jednego kanału sensorycznego.
W dniu 28 czerwca 2025 r. wchodzą w życie przepisy Ustawy o dostępności, tj. ustawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnieniu przez podmioty gospodarcze spełniania przez nie wymagań dotyczących dostępności niektórych produktów i usług.
Nowe przepisy wdrażają dyrektywę UE – Europejski Akt w sprawie Dostępności.
Wymagania dotyczące przedsiębiorców:
- producenci,
- importerzy,
- dystrybutorzy i dostawcy usług,
- oferowanie produktów i usług, takich jak strony internetowe, platformy sprzedaży, aplikacje zakupowe, czytniki e-booków, usługi telekomunikacyjne, transport drogowy, lotniczy, kolejowy i wodny, a także usługi bankowości detalicznej.
Obowiązek przekazywania informacji za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego
Komputery i ich systemy operacyjne, terminale płatnicze, bankomaty, terminale biletowe i odprawy, czytniki e-booków, smartfony, laptopy i tablety muszą być dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Mikroprzedsiębiorstwa są zwolnione z tych obowiązków.
Zgodnie z Ustawą, produkt dostępny to taki, którego informacje – w tym instrukcje, etykiety i ostrzeżenia – są przekazywane w jasny i zrozumiały sposób, z wykorzystaniem więcej niż jednego kanału sensorycznego. Dlatego firmy muszą udostępniać dane w sposób umożliwiający ich odczytanie zarówno wizualnie, jak i dźwiękowo. Niezbędne jest również stosowanie odpowiednich rozmiarów i stylów czcionek, kontrastu oraz odstępów między literami i wierszami. Wymagania dotyczące dostępności dotyczą również samego produktu, w tym jego interfejsu użytkownika.
Podobne wymagania dotyczą również usług. Informacje o nich muszą być dostępne w formie papierowej lub elektronicznej; komunikacja powinna być przekazywana za pośrednictwem więcej niż jednego kanału sensorycznego oraz w sposób jasny, przejrzysty i zrozumiały, nawet dla osób korzystających z alternatywnych form komunikacji.
Skarga
Każdy może zgłosić naruszenie nowych przepisów do Prezesa Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), który po otrzymaniu skargi może samodzielnie podjąć działania lub skierować sprawę do właściwego organu nadzoru rynku – m.in.: Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, ministra właściwego do spraw informatyzacji (funkcję tę pełni obecnie Krzysztof Gawkowski), Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, wojewódzkiego inspektora transportu drogowego, Rzecznika Finansowego.
Jeśli PFRON lub inny podmiot stwierdzi podczas kontroli, że produkt lub usługa nie spełniają wymogów dostępności, przedsiębiorca będzie zobowiązany do zapewnienia zgodności lub wycofania produktu z rynku. Będzie miał na to do 120 dni. W skrajnych przypadkach, tj. jeśli nie zostaną podjęte działania naprawcze, może zostać podjęta decyzja o trwałym wycofaniu produktu z rynku lub zakazie dalszego świadczenia usługi. Jeżeli brak dostępności stanowi zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa konsumentów, przedsiębiorca ma obowiązek ich o tym poinformować.
Kary finansowe
Za niespełnienie wymogów dostępności mogą zostać nałożone kary finansowe. Wysokość kary ustala PFRON lub właściwy organ nadzoru rynku, uwzględniając wagę naruszenia, jego zakres oraz liczbę poszkodowanych. Kara nie może przekroczyć 10-krotności średniego wynagrodzenia lub 10% rocznego obrotu przedsiębiorstwa.
Nowe przepisy przewidują również możliwość bezpośredniego egzekwowania dostępności przez klienta od przedsiębiorcy, a także dochodzenia swoich praw na drodze sądowej lub za pośrednictwem mediacji lub arbitrażu.
Ustawa o dostępności ustanawia wspólne wymogi dotyczące dostępności dla państw członkowskich UE w odniesieniu do produktów i usług najczęściej wykorzystywanych przez obywateli w życiu codziennym.
Jak zaznacza na swojej stronie internetowej Ministerstwo Funduszy i Europejskiego Rozwoju Regionalnego, przepisy polskiej ustawy, która wchodzi w życie 28 czerwca, stanowią kamień milowy na drodze do budowania dostępnego i inkluzywnego społeczeństwa obywatelskiego. Jej celem jest wspieranie inicjatyw rządowych, które poprawiają codzienne życie osób z niepełnosprawnościami. Obejmuje to udogodnienia, które zapewniają im swobodne i samodzielne korzystanie z miejsc i przestrzeni publicznych oraz ułatwiają dostęp do dóbr i usług.
