Fala upałów nawiedziła Polskę. Warto zauważyć, że Kodeks pracy zawiera przepisy nakładające na pracodawców dodatkowe obowiązki w przypadku wystąpienia wysokich temperatur. Co więcej, Ministerstwo Rodziny od dawna pracuje nad nowelizacją przepisów, a zmiany mają wejść w życie w 2027 roku.
Obowiązki pracodawców w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy są określone w Kodeksie pracy. Przepisy te obejmują zmieniające się warunki pracy, na przykład związane z upałami. W przypadku pogorszenia się warunków atmosferycznych pracodawcy powinni podjąć działania w celu ich poprawy.
Dodatkowe przerwy, wcześniejszy wyjazd
Zgodnie z prawem pracy, pracodawcy mogą również zapewnić pracownikom dodatkowe przerwy lub zezwolić na wcześniejsze wyjście z pracy w upalne dni. Zależy to jednak wyłącznie od dobrej woli pracodawcy . Wcześniejsze wyjście z pracy nie może skutkować obniżeniem wynagrodzenia pracownika. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy nie określają maksymalnej temperatury, w jakiej może być wykonywana praca. Zamiast tego ustalana jest temperatura minimalna, zależna od rodzaju wykonywanej pracy. Według Ministerstwa Pracy obecne prawo nie zapewnia pracownikom odpowiedniej ochrony, dlatego w lipcu 2024 r. minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zleciła prace nad zmianami w tym zakresie.
Praca w upale. Obowiązujące przepisy.
Zgodnie z obowiązującym Kodeksem pracy, jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo jeżeli wykonywana przez niego praca stwarza bezpośrednie zagrożenie dla innych osób, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, niezwłocznie zawiadamiając o tym przełożonego . Zmniejszenie dyskomfortu związanego z upałem jest możliwe między innymi poprzez zapewnienie odpowiedniej wentylacji i klimatyzacji. Wdrożenie takich rozwiązań zwalnia pracodawcę z obowiązku zapewnienia napojów pracownikom pracującym w pomieszczeniach zamkniętych, pod warunkiem, że temperatura w nich nie przekracza 28 stopni Celsjusza . Gdy temperatura w pomieszczeniu jest wyższa, pracodawca ma obowiązek zapewnić napoje. W takiej sytuacji nie ma znaczenia, czy stanowisko pracy jest wyposażone w klimatyzację, czy nie.
Praca zdalna. Obowiązki pracodawcy.
Obowiązki pracodawców pozostają niezmienne w przypadku pracy zdalnej. Dodatkowe elementy obejmują zapewnienie instalacji, serwisu i konserwacji narzędzi pracy, w tym sprzętu technicznego, niezbędnych do pracy zdalnej, oraz pokrycie ich kosztów. Obowiązki pracodawców obejmują również pokrycie innych kosztów bezpośrednio związanych z pracą zdalną, o ile taki obowiązek wynika z umowy lub regulaminu – wyjaśnia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na swojej stronie internetowej.
Praca na zewnątrz w upalne dni
W przypadku osób pracujących na zewnątrz, pracodawcy mają obowiązek zapewnić napoje i przekąski, gdy temperatura przekracza 25 stopni Celsjusza . Niezależnie od tego, czy praca jest wykonywana wewnątrz, czy na zewnątrz, napoje i przekąski powinny być dostępne dla pracowników przez całą zmianę.
Powyżej 25 stopni Celsjusza pracodawcy są zobowiązani do zapewnienia napojów pracownikom pracującym na zewnątrz. ShutterstockNiedopełnienie przez pracodawcę tego obowiązku stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym oraz warunków ich zatrudniania przy niektórych takich pracach, pracownicy z tej grupy nie mogą pracować w pomieszczeniach, w których temperatura przekracza 30 stopni Celsjusza, a wilgotność względna powietrza przekracza 65%.
Jakie założenia zakładają zmiany w przepisach?
Zgodnie z projektem nowelizacji rozporządzenia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, opublikowanym w grudniu 2024 r., pracodawca będzie zobowiązany do czasowego wstrzymania pracy , jeżeli temperatura w pomieszczeniu przekroczy 35 stopni Celsjusza, a w przypadku pracy na zewnątrz 32 stopnie Celsjusza . Jak czytamy w projekcie, w przypadku pracy na otwartej przestrzeni, prace związane z „wysiłkiem fizycznym powodującym efektywny wydatek energetyczny organizmu w ciągu zmiany roboczej przekraczający 1500 kcal (6280 kJ) dla mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) dla kobiet ” mają być wykonywane w temperaturze nie wyższej niż 32 stopnie Celsjusza, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają.
Zmiany w Kodeksie pracy miały nastąpić w tym roku, ale nastąpią dopiero za półtora roku. ShutterstockMinisterstwo poinformowało w środowym komunikacie, że harmonogram wdrożenia rozporządzenia będzie zależał od procesu legislacyjnego i wyników trwających konsultacji. Pierwotnie zmiany miały wejść w życie 1 czerwca 2025 r. , ale zgodnie z najnowszą wersją projektu, nowe przepisy zaczną obowiązywać 1 stycznia 2027 r. „Nowa proponowana data jest kompromisem osiągniętym w trakcie konsultacji. Uwzględnia ona konieczność dostosowania regulacji wewnętrznych i warunków pracy do nowych przepisów” – podkreśliło Ministerstwo.
