Tłusty czwartek to jeden z ulubionych zwyczajów Polaków. Tego dnia po pączki lub inne słodkości sięgają niemal wszyscy. Kiedy wypada w 2025 roku?
Tłusty czwartek zbliża się wielkimi krokami
Justyna Szymczyk-Mielniczyn
Tłusty czwartek jest ostatnim czwartkiem przed rozpoczęciem Wielkiego Postu. Kiedyś obchodzenie go polegało na zjedzeniu jak największej ilości tłustych potraw. Dzisiaj tego dnia zjada się pączki, faworki i inne słodkości.
Kiedy wypada tłusty czwartek w 2025 roku?
To, kiedy wypadnie tłusty czwartek, jest uzależnione od daty Wielkanocy. Dzień ten przypada bowiem zawsze 52 dni przed Wielkanocą, między 29 stycznia a 4 marca. Jest to też czwartek poprzedzający Środę Popielcową. W tym roku Wielkanoc przypada 20 i 21 kwietnia, Środa Popielcowa natomiast 5 marca. Tłusty czwartek wypada zatem 27 lutego 2025 roku.
Historia obchodów tłustego czwartku w Polsce
Wielu Polaków uwielbia tłusty czwartek. Tego dnia w cukierniach ustawiają się długie kolejki po świeże pączki.
W Polsce zwyczaj obchodzenia tłustego czwartku pojawił się wcześnie, bo już w XV wieku, wyglądał jednak nieco odmiennie od dzisiejszych tradycji. Tego dnia bowiem zjadano bułki z mąki chlebowej, które smażono na smalcu i faszerowano słoniną. Taki obfity posiłek popijano wódką. W uboższych domach pączki pieczono w piecu chlebowym i obficie okraszano skwarkami.
W okolicach XVIII wieku pączki, które spożywano tego dnia, stały się nieco mniejsze, bardziej okrągłe i przede wszystkim słodkie. Ukrywano w nich też migdały – kto na nie trafił, miał mieć szczęście przez najbliższy rok.
Pączek na szczęście
Choć dzisiaj do pączków nie dodaje się już migdałów i orzechów na szczęście, to wciąż znany jest przesąd mówiący, że aby mieć szczęście przez cały rok, należy zjeść pączka w tłusty czwartek.
Równie chętnie co pączki, zjadamy tego dnia także faworki, zwane chrustami. Same pączki natomiast serwowane są w tak wielu formach i z tak wieloma różnymi nadzieniami, że każdy znajdzie coś dla siebie.
Tłusty czwartek w innych krajach
Tradycje zbliżone do polskiego tłustego czwartku są kultywowane w innych europejskich krajach. Między innymi w Hiszpanii, w której ten dzień nazywa się „Jueves Lardero”, a to, jak jest obchodzony, zależy głównie od regionu. W Katalonii to dzień, który kojarzyć się może głównie z dziecięcą bitwą na bezy. Zwyczaj ten rozpowszechnił się w latach 70. XX wieku, kiedy to jeden z cukierników wykonał wielką bezę i pozwolił dzieciom się nią bawić. Przyjęło się to tak dobrze, że nie tylko powtarzał to w następnych latach, lecz także namawiał innych cukierników do zrobienia tego samego. Ten dzień to także dzień jedzenia pysznych dań i potraw. Popularne są drożdżówki „monas”, które ozdabiane są całym jajkiem – nie tylko kurzym czy przepiórczym, lecz także na przykład czekoladowym. Natomiast w niektórych regionach, między innymi w Madrycie, tłusty czwartek to Dzień Tortilli, którą je się w wielu postaciach.
Niemiecki tłusty czwartek ma różne nazwy. W tym kraju również wiele zależy od tego, o jakim regionie mowa. Nazywany jest więc na przykład Weiberfastnacht, Altweibernacht, Fettdonnerstag czy Schwerdonnerstag. Obchody wiążą się z jedzeniem słodkości, podobnie jak w Polsce także pączków, bywa jednak świętowany zupełnie inaczej. Co ciekawe, tłusty czwartek jest świętem kobiet – tego dnia „przejmują władzę”, przebierają się, zajmują ratusze i ucinają krawaty mężczyznom. Skąd taki zwyczaj? Do 1824 roku karnawał był w Niemczech typowo męskim świętem. Tego roku kobiety postanowiły się zbuntować – także chciały brać udział w świętowaniu.
We Francji obchodzony jest z kolei Mardi Gras – tłusty wtorek, tuż przed Środą Popielcową. To nie tylko dzień objadania się słodkościami, ale także czas zabawy, festiwali i parad. Ludzie bawią się na ulicach w karnawałowych przebraniach. Jedzą tego dnia podobnie jak w Polsce pączki i faworki, a ponadto także gofry czy naleśniki Crêpes Suzette z sosem pomarańczowym.
