08.06.2025. Na zdjęciu wykonanym 7. dnia bieżącego miesiąca widać kierownika misji Axiom-4 z Europejskiej Agencji Kosmicznej Sergio Palumberiego biorącego udział w sesji zdjęciowej dla PAP na Przylądku Canaveral. 10 czerwca rakieta Falcon 9 wyniesie kapsułę Dragon, w której znajduje się czterech astronautów z misji Axiom-4 (Ax-4), na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) z Centrum Kosmicznego im. Johna F. Kennedy'ego. Załogę stanowić będą: Peggy Whitson (USA) – dowódca, Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska/ESA) – specjalista, Shubhanshu Shukla (Indie) – pilot i Tibor Kapu (Węgry) – specjalista. (sko) PAP/Leszek Szymański
Według Sergio Palumberiego z Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) uczestnicy dwutygodniowej misji Ax-4 będą mieli napięty harmonogram w trakcie swojego krótkiego pobytu na orbicie, o czym poinformował PAP. Wspomniał, że tego typu komercyjne misje mają w przyszłości odegrać ważniejszą rolę.
Sławosz Uznański-Wiśniewski, drugi Polak, który kiedykolwiek poleciał w kosmos, ma rozpocząć misję AX-4 10 czerwca.
Palumberi, który nadzoruje misję ESA Ax-4, stwierdził, że role i obowiązki różnych międzynarodowych agencji i firm zaangażowanych w tę komercyjną misję są jasno określone. Działania misji są dzielone między czterech głównych partnerów: ESA, NASA i amerykańskie firmy Axiom Space i SpaceX.
W ramach misji komercyjnych ESA ma za zadanie przygotowanie naukowe misji i wsparcie astronautów z Europy – w tym przypadku Uznańskiego-Wiśniewskiego.
„Do naszych obowiązków należy szkolenie astronautów, zapewnianie wsparcia medycznego, przygotowywanie wszystkich eksperymentów i koordynowanie działań przed, w trakcie i po misji” – wyjaśnił Sergio Palumberi.
Główny wykonawca misji, Axiom Space, odpowiada za przygotowania i lot do momentu zbliżenia się kapsuły do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS).
SpaceX odpowiada za obsługę rakiety Falcon 9 i kapsuły Dragon, które przetransportują astronautów Ax-4 na ISS.
Gdy pojazd znajdzie się w tzw. strefie operacyjnej ISS, obejmującej kilka kilometrów wokół stacji, odpowiedzialność za misję przejmie NASA.
„Od tego momentu NASA będzie zarządzać działaniami związanymi z podejściem do ISS i dokowaniem” – wyjaśnił Palumberi.
Po dokowaniu kapsuły do stacji załoga AX-4 przejdzie pod zarząd ISS.
„NASA nadzoruje działanie stacji, z wyjątkiem rosyjskich modułów zarządzanych przez agencję Roscosmos. ESA utrzymuje również własne zespoły, takie jak kontrola lotu dla europejskiego modułu Columbus, odpowiedzialnego za wszystkie operacje ESA na ISS, nadzorowane przez dyrektora lotów NASA w Houston” – podkreślił kierownik misji.
Ujawnił, że ESA osiągnęła 95% gotowości technicznej do misji Ax-4 ponad dwa tygodnie przed startem i musi osiągnąć pełną gotowość dwa dni przed startem. Zauważył jednak, że może to nie wystarczyć do rozpoczęcia procedury startu w zaplanowanym terminie, ponieważ warunki pogodowe oceniane podczas okresowych ocen również będą miały wpływ na zatwierdzenie lotu.
„Odprawy pogodowe odbywają się co kilka godzin – od 48 do 8 godzin przed planowanym startem. Jeśli pogoda nie spełni norm bezpieczeństwa, start może zostać opóźniony o dzień lub więcej. Zazwyczaj opóźnienia spowodowane niesprzyjającą pogodą nie przekraczają kilku dni” – wyjaśnił.
Początkowo start misji z polskim astronautą zaplanowano na 29 maja, ale ze względu na problemy techniczne z nową kapsułą Dragon przeznaczoną na orbitalną podróż astronautów, przełożono ją najpierw na 8 czerwca, a następnie na 10 czerwca. Okno startowe, czyli przedział czasowy, w którym statek kosmiczny może zostać wystrzelony, w ramach misji AX-4, przedłużono do końca czerwca.
Sergio Palumberi zwrócił uwagę, że komercyjne loty kosmiczne różnią się od tradycyjnych misji organizowanych przez NASA, ESA i partnerów międzynarodowych nie tylko pod względem struktury organizacyjnej, ale także przepisów regulujących. Wspomniał między innymi o ścisłych przepisach narzuconych przez NASA partnerom komercyjnym.
„Prywatne firmy mogą realizować różne interesy, takie jak branding czy marketing. Dlatego NASA egzekwuje ograniczenia, aby chronić infrastrukturę ISS przed nieautoryzowanym użyciem, takim jak reklama” – dodał.
Podkreślił, że komercyjne misje, takie jak AX-4, różnią się od turystyki kosmicznej i szeroko nagłaśnianych lotów z udziałem sławnych osób.
„W naszym przypadku wysoko wyszkoleni astronauci wybrani przez swoje narody lub agencje kosmiczne są wysyłani na orbitę. Ich głównym celem jest przeprowadzanie eksperymentów, które będą kluczowe dla rozwoju nauki i technologii” – podkreślił kierownik misji.
Oczekuje się, że załoga AX-4 przeprowadzi ponad 60 eksperymentów naukowych na ISS, przy czym każdy członek załogi poświęci około 80 godzin na badania w ciągu dwutygodniowej misji.
„Każdy eksperyment ma dedykowany zespół odpowiedzialny za zapewnienie zgodności z wymogami technicznymi, bezpieczeństwem, logistyką i operacjami. Moją rolą było koordynowanie tych działań. Musieliśmy je zaplanować tak, aby eksperymenty pasowały do godzin pracy załogi, zapewniając im zasilanie, transmisję danych i dostęp do chłodnictwa” – stwierdził.
W związku z tym wszystkie misje na ISS, łącznie z Ax-4, wymagają skrupulatnie zorganizowanego harmonogramu, gdyż astronauci będą niezwykle zajęci na orbicie, a zespoły naziemne dokładają wszelkich starań, aby zoptymalizować naukowe wyniki każdej misji.
„Załoga Ax-4 będzie pracować bardzo ciężko” – przyznał przedstawiciel ESA.
Uważa, że loty komercyjne będą odgrywać coraz ważniejszą rolę.
Filozofia NASA opiera się na przekazywaniu wiedzy i odpowiedzialności przedsiębiorstwom komercyjnym, które mogą ostatecznie przejąć
Źródło
