1946. Instytut Radowy im. Marii Curie-Skłodowskiej przy ul. Wawelskiej powstał w latach 1925-1931 według projektów architektonicznych Zygmunta Wóycickiego i Tadeusza Zielińskiego. PAP/Jerzy Baranowski
W czerwcu 1925 r., w obecności Marii Skłodowskiej-Curie, położono kamień węgielny pod budowę Instytutu Radowego w Warszawie. Oficjalne otwarcie placówki przy ul. Wawelskiej odbyło się 29 maja 1932 r. Jej następcą jest Narodowy Instytut Onkologii.
Uroczystość, która odbyła się sto lat temu, zaszczycił swoją obecnością dwukrotny laureat Nagrody Nobla i ówczesny prezydent Polski, Stanisław Wojciechowski. Jak zauważyło Muzeum Historii Polski, ziemia, na której zbudowano Instytut Radowy, została podarowana przez Uniwersytet Warszawski.
Maria Skłodowska-Curie początkowo założyła Instytut Radowy w Paryżu w 1914 r., który rozpoczął działalność pod jej kierownictwem. Jednak pragnęła, aby podobna instytucja powstała w Polsce. Utworzenie takiego instytutu w Warszawie było możliwe dzięki wkładom Polaków zarówno krajowych, jak i międzynarodowych.
9 marca 1923 r. Polski Komitet Antynowotworowy powołał „Narodowy Komitet Daru Marii Skłodowskiej-Curie na Budowę Instytutu Radowego w Warszawie”. W tym samym roku ogłoszono publiczną zbiórkę funduszy na budowę.
7 czerwca w obecności Marii Skłodowskiej-Curie i jej siostry Bronisławy Dłuskiej położono kamień węgielny pod Instytut Radowy w stolicy. Budowa Instytutu przy ul. Wawelskiej rozpoczęła się pod koniec 1925 roku i trwała sześć lat; instytut został oficjalnie zainaugurowany 29 maja 1932 roku.
Maria Skłodowska-Curie również brała udział w tej ceremonii, która była jej ostatnią wizytą w Polsce. Dwukrotna laureatka Nagrody Nobla przekazała instytucji pierwszy gram radu, którego wartość w tamtym czasie wynosiła ponad pół miliona złotych (przekazane przez stowarzyszenia kobiet polskich w USA i Kanadzie).
Instytut Radowy im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie stał się piątą tego typu placówką w Europie. Jego celem było leczenie pacjentów, szkolenie personelu medycznego i rozwijanie badań naukowych. Odegrał znaczącą rolę w rozwoju onkologii w Polsce. Pierwszym dyrektorem ośrodka była siostra Skłodowskiej, Bronisława Dłuska.
Podczas obrony stolicy w 1939 r. budynki Instytutu Radowego poniosły minimalne szkody, pomimo pobliskiej linii obrony stolicy. Instytut poniósł znaczne szkody tylko podczas powstania warszawskiego, gdy pacjenci i personel zostali zamordowani przez Rosyjską Armię Ludowo-Wyzwoleńczą (RONA), która współpracowała z Niemcami.
Po zakończeniu II wojny światowej w listopadzie 1945 r. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej podjęło decyzję o odbudowie Instytutu Radowego w Warszawie. Jego działalność wznowiono w 1947 r.
Kluczową postacią w tym okresie był Tadeusz Koszarowski, który opracował koncepcję organizacji walki z rakiem w Polsce. Polegała ona na tworzeniu kompleksowych ośrodków, znanych jako centra onkologiczne, które pełniły funkcję podstawowych jednostek prowadzących działalność naukową, profilaktyczną, diagnostyczną i terapeutyczną, a także zadania organizacyjne w różnych regionach kraju. W latach 1952–1975 utworzono sieć centrów onkologicznych, co uwieńczyło powstanie Centrum Onkologii-Instytutu Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie 16 lipca 1984 r.
W ostatnich latach przełomowym wydarzeniem w polskiej onkologii było uruchomienie Narodowego Programu Zwalczania Raka, utworzenie Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie w 2000 r. oraz wprowadzenie Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030.
Zbigniew Wojtasiński (PAP)
zbw/ agt/
