Adobe Stock
Coraz większa liczba Polaków inwestuje w kryptowaluty, a niektórzy z nich przyjmują zachowania zbliżone do hazardu, co potwierdzają najnowsze badania Instytutu Psychiatrii i Neurologii zlecone przez Narodowe Centrum Zapobiegania Uzależnieniom.
Badanie z udziałem tysiąca uczestników wykazało, że 31% z nich przejawiało problematyczne wzorce zachowań, charakteryzujące się brakiem kontroli nad czasem, pieniędzmi i reakcjami emocjonalnymi. Co ciekawe, 28% wykazywało również oznaki problemów związanych z hazardem.
Dr Michał Bujalski, socjolog i adiunkt w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, współautor badania, zauważył, że trendy te korelują z krótkimi okresami inwestycyjnymi, zwiększoną skłonnością do podejmowania ryzyka i czynnikami psychologicznymi typowymi dla hazardu — takimi jak próba odzyskania strat, poszukiwanie dreszczyku emocji lub ryzykowanie pieniędzy po niepowodzeniach.
– Choć inwestowanie różni się od hazardu, niektóre podejścia – zwłaszcza spekulacyjny handel – celowo naśladują hazard, wykorzystując mechanizmy, które zwiększają zaangażowanie emocjonalne użytkowników – wyjaśnił ekspert.
Podkreślił również wpływ technologii: współczesne platformy handlowe, dostępne całą dobę, wykorzystują algorytmy monitorujące aktywność użytkowników, aby dostosowywać oferty, podtrzymując ciągłe napięcie i wywoływać silniejsze stany emocjonalne.
– Całodobowy dostęp do rynku, znaczne wahania cen i perspektywa szybkich zysków sprawiają, że kryptowaluty mogą stać się tak uzależniające jak ruletka czy zakłady sportowe – zauważył dr Bujalski.
Typowy problematyczny inwestor w Polsce to zazwyczaj mężczyzna w wieku 30–40 lat, z wyższym wykształceniem, skłonny do impulsywności, poszukujący mocnych wrażeń, często zmagający się z samotnością, stresem i lękiem.
„Nasze odkrycia sugerują, że spekulacje kryptowalutami i hazard mają niemal identyczne podłoże psychologiczne. Ten trend odzwierciedla nie tylko czynniki ekonomiczne, ale także wpływy społeczne i kulturowe – napędzane współczesnymi narracjami o sukcesie, śmiałości i natychmiastowym bogactwie” – dodał dr Bujalski.
W latach 2023-2024 globalna liczba inwestorów w kryptowaluty wzrosła o około 34%, przekraczając 560 milionów. W Polsce 94% dorosłych jest świadomych istnienia kryptowalut, a 11,7% przyznaje się do ich posiadania (PIE, 2023).
Polskie badanie łączyło analizę jakościową (sześć grup fokusowych, N=48) i badania ilościowe (N=1000 inwestorów w wieku 18–50 lat). Wyniki ujawniły wysoki poziom zaangażowania: 21% handlowało kryptowalutami co tydzień, 5% robiło to codziennie lub prawie codziennie, a 31% monitorowało ceny codziennie.
Dodatkowo 86,5% uczestników bierze również udział w grach hazardowych, głównie zakładach online i loteriach.
Problematyczne nawyki inwestycyjne mogą dotyczyć nawet 31% traderów kryptowalut, przy czym 90% z nich spełnia kryteria poważnych zaburzeń hazardowych.
„Te badania podkreślają, że rynek kryptowalut to coś więcej niż tylko centrum innowacji finansowych. Dla wielu przekształca się w środowisko sprzyjające zachowaniom uzależniającym, stanowiące poważne zagrożenie dla zdrowia psychicznego” – podkreślił dr Michał Bujalski.
Opowiada się za uznaniem problematycznego handlu kryptowalutami za nowe, narastające ryzyko wśród uzależnień behawioralnych. W związku z tym strategie prewencyjne, inicjatywy edukacyjne i interwencje terapeutyczne są niezbędne do złagodzenia negatywnego wpływu na jednostki i społeczeństwo.
Mira Suchodolska (PAP)
mir/ jann/ lm/
