Polacy w minionym roku spędzili ponad 26 milionów dni na zwolnieniach lekarskich od psychiatrów. W 2020 roku liczba ta wynosiła jeszcze 23,8 miliona dni. Zaburzenia psychiczne, między innymi depresja, znajdują się w czołówce przyczyn L4 w naszym kraju. Paweł Żebrowski z ZUS w rozmowie z redakcją biznesową tvn24.pl wyjaśnia, jakie prawa i obowiązki wynikają z tytułu przebywania na L4 właśnie od psychiatry i czy różnią się one od tych wystawionych przez pozostałych lekarzy.
Z danych ZUS wynika, że w 2023 r. w rejestrze zaświadczeń lekarskich zarejestrowano łącznie 27 milionów zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy na łączną liczbę 287 milionów dni. Przy czym z powodu choroby własnej było ich 23,7 miliona.
Z tytułu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania zostało wystawionych 1,4 miliona zaświadczeń lekarskich na łączną liczbę 26,1 miliona dni, co stanowiło 6,4 proc. ze wszystkich wystawionych w minionym roku zwolnień lekarskich. W porównaniu z 2022 rokiem wydano ich o 8,7 proc. więcej.
„Zaświadczenia lekarskie z tytułu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania najczęściej wystawiane były w związku z reakcją na ciężki stres i zaburzeniami adaptacyjnymi (33,9 proc.), epizodem depresyjnym (17,9 proc. i zaburzeniami depresyjnymi nawracającymi (8,7 proc.)” – czytamy w raporcie „Absencja chorobowa w 2023 roku”, opublikowanym przez ZUS.
Tymczasem Paweł Żebrowski, rzecznik prasowy Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ZUS, w rozmowie z redakcją biznesową tvn24.pl, wyjaśnia, jakie prawa i obowiązki wynikają z tytułu przebywania na L4 właśnie od psychiatry.
– Trzeba ze zdrowym rozsądkiem podchodzić do zwolnienia lekarskiego. Przede wszystkim nie wolno używać go jako wakacji, urlopu, czasu na remont w domu czy też na pracę w innej firmie – mówi Paweł Żebrowski.
Zwolnienie od psychiatry a wyjazd wypoczynkowy
Paweł Żebrowski wyjaśnia, że dla ZUS nie ma znaczenia, czy zwolnienie wystawi psychiatra, czy inny specjalista – Tak samo są sprawdzane zwolnienia lekarskie wystawiane np. na uszkodzone kolano od ortopedy, czy na schorzenia związane z kręgosłupem, czy na depresję od psychiatry – mówi rzecznik ZUS. Wyjaśnia, że znaczenie ma przede wszystkim, czy osoba przebywająca na L4 nie wykonuje czynności, które wydłużają czas jej powrotu do zdrowia.
Dodaje, że zwolnienie lekarskie zostało wymyślone po to, by dojść na nim do zdrowia. Również od psychiatry. – Zwolnienie lekarskie ma bardzo prostą konstrukcję. Są dwie możliwości: chory albo musi leżeć, albo może chodzić. Trzeba przy tym przestrzegać zaleceń lekarza. Zatem zwolnienia lekarskiego nie możemy traktować jako wakacji czy jako właśnie urlopu. Również w przypadku zaświadczenia od psychiatry – wyjaśnia rzecznik ZUS.
Zmiana miejsca pobytu na L4
Rzecznik ZUS wyjaśnia, że chory może zmienić miejsce przebywania w trakcie choroby, które wskazał na zwolnieniu lekarskim – Możemy zmieniać miejsce, w którym będziemy dochodzić do zdrowia. Są sytuacje, w których wracamy choćby do rodziców, którzy się nami opiekują w czasie choroby – podkreśla Żebrowski.
Wskazuje, że ubezpieczony ma trzy dni po zmianie adresu na poinformowanie ZUS o tym, że zmienia swoje miejsce pobytu i dochodzi właśnie do zdrowia w innym miejscu. Może to zrobić telefonicznie lub mailem.
Możliwe kary za niewłaściwe wykorzystanie L4
– Nieprawidłowe korzystanie ze zwolnienia lekarskiego kończy się jego zakwestionowaniem w całości, a to oznacza zwrot pobranego zasiłku z odsetkami – przestrzega rzecznik prasowy ZUS.
Wyjaśnia, że pieniądze, które otrzymuje w tym czasie pracownik, czy to od pracodawcy przez 33 dni w roku, czy od ZUS, za pozostały czas, są po to, aby w pełni oddać się rekonwalescencji w czasie choroby.
– Oczywiście są też inne konsekwencje, które wynikają z samego Kodeksu pracy – dodaje. Jeżeli mamy pracownika na zwolnieniu lekarskim, to jego obecność jest usprawiedliwiona. Natomiast w momencie cofnięcia zwolnienia lekarskiego w wyniku kontroli ta nieobecność automatycznie zamienia się w nieusprawiedliwioną – wyjaśnia Paweł Żebrowski.
Kontrola przez pracodawcę
– Pracodawca sam może skontrolować osobę na zwolnieniu lekarskim. Mówimy tutaj o dużych pracodawcach, którzy zatrudniają powyżej 20 osób – wyjaśnia rzecznik ZUS. Jeśli pracodawca odkryje, że jego pracownik niewłaściwie korzysta ze zwolnienia, to sporządza protokół kontroli. Dokument jest podstawą do tego, by nie wypłacić wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku za okres skontrolowanego zwolnienia.
– Pracodawca, zarówno duży, jak i mały, może też poprosić ZUS o kontrolę konkretnego zwolnienia – dodaje Paweł Żebrowski.
Spory między pracodawcą a pracownikiem w sprawie wypłaty zasiłku chorobowego wyjaśnia ZUS. Nie może jednak rozstrzygać konfliktów na tle wypłaty wynagrodzenia chorobowego, które pracodawca finansuje z własnych środków.
Z danych ZUS wynika, że wydatki na L4 w 2023 roku wyniosły 26,7 mld zł i w porównaniu do 2022 wzrosły o 4,9 proc. Na zasiłki chorobowe finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wydatkowano 15,7 mld zł (więcej o 7,7 proc.), a na wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy finansowane przez pracodawców ze środków zakładów pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wydano 11 mld zł (wzrost o 1,2 proc.).
Jeśli doświadczasz problemów emocjonalnych i chciałbyś uzyskać poradę lub wsparcie, tutaj znajdziesz listę organizacji oferujących profesjonalną pomoc. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia zadzwoń na numer 997 lub 112.
