Wykonawcy zaangażowani w inicjatywę „Czyste Powietrze” zgłaszają obawy. Nierozwiązane zobowiązania finansowe przekroczyły 10 miliardów złotych, firmy borykają się z rosnącymi zobowiązaniami, a redukcje zatrudnienia nasilają się. Potencjalne rozwiązania? Liderzy branży opowiadają się za ujednoliceniem programu w całym kraju, aby wyeliminować niespójności w decyzjach regionalnych. Kluczowa dyskusja z decydentami odbędzie się 28 lipca.
- Wstrzymania płatności w ramach inicjatywy Czyste Powietrze poważnie obciążają wykonawców. Częstochowskie przedsiębiorstwo ma zobowiązania sięgające 900 000 zł i zredukowało zatrudnienie o prawie połowę.
- Regionalne agencje ochrony środowiska przyjmują sprzeczne interpretacje przepisów, podczas gdy zaktualizowany program nakazuje składanie wniosków w formie papierowej.
- Stowarzyszenie Pracodawców Czystego Powietrza apeluje o harmonizację przepisów, pomoc finansową dla firm, wydłużenie terminów realizacji wybranych projektów oraz o wprowadzenie starszych zasad dla wniosków składanych w 2024 r.
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zobowiązuje się do uregulowania zaległości za 2024 rok do końca września.
- Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że trwają prace międzyresortowe mające na celu wprowadzenie prawnych zmian umożliwiających odzyskiwanie niewłaściwie przydzielonych środków.
- Dodatkowe informacje biznesowe dostępne na Businessinsider.com.pl
Ekotechnika OZE z siedzibą w Częstochowie weszła na rynek w 2019 roku, a następnie do 2023 roku rozszerzyła swoją działalność o termomodernizację w ramach programu Czyste Powietrze. Firma zrealizowała około 1500 projektów. „Koncentrowaliśmy się na etycznych działaniach […] Opinie klientów to odzwierciedlają – mamy idealny wynik 5,0 w Google” – podkreślił prezes Piotr Pilarski podczas konferencji prasowej zorganizowanej 24 lipca przez Związek Pracodawców Czystego Powietrza.
Firma jest obecnie zadłużona w wysokości 900 000 zł, a zaległe dotacje z agencji regionalnych przekraczają 4 mln zł. Osiemdziesiąt pięć wniosków o dofinansowanie pozostaje w toku, niektóre utknęły w martwym punkcie od ponad roku. Opóźnienia te zmniejszyły zatrudnienie w Ekotechnice o połowę (z 70 pracowników), wstrzymały wypłaty wynagrodzeń i doprowadziły do zaległości w płatnościach od dostawców. „Sprzedajemy aktywa, takie jak pojazdy, żeby utrzymać się na powierzchni” – ujawnił Pilarski.
Przeczytaj także: „Manewry statystyczne”. Wczesna faza Clean Air po ponownym uruchomieniu
„Regresja do metod archaicznych”
Kryzys pojawił się pod koniec 2024 roku, gdy regionalne agencje zamroziły wypłaty dotacji wtórnych. Przedstawiciel Ekotechniki zauważył, że niestabilność finansowa uniemożliwia refinansowanie zadłużenia.
Paweł Cygan ze Związku Pracodawców Czyste Powietrze zwrócił uwagę na eskalację przypadków w całym kraju. Na przykład warszawski Termostars oczekuje na ponad milion złotych. W ramach inicjatywy, przed listopadową przerwą, tylko 450 000 projektów z miliona wniosków zostało w pełni rozpatrzonych, a łączna kwota zaległości przekroczyła 10 miliardów złotych . Hubert Dzibuła z Defro ostrzegł przed bankructwami w całym sektorze i ryzykiem utraty reputacji przez polską transformację energetyczną.
Mariusz Dąbek, prezes stowarzyszenia, skrytykował powolne funkcjonowanie funduszy regionalnych i nagłe wstrzymanie płatności z powodu drobnych błędów audytowych. Dariusz Zieliński z Termostars argumentował, że wznowienie programu 31 marca miało na celu usprawnienie procesów, ale zamiast tego spowodowało „systemowy impas”. Portal aplikacyjny, który kiedyś był cyfrowy, teraz wymaga osobistego składania wniosków.
„W dzisiejszym zautomatyzowanym świecie umawianie spotkań w celu ręcznego wprowadzania danych wydaje się czymś średniowiecznym” – zauważył Zieliński.
Zieliński powołał się na ośmiogodzinny czas oczekiwania na złożenie wniosku i wąskie gardła w harmonogramie. Skomplikowane procedury odstraszają beneficjentów z niedoborem energii, którzy nie mają dostępu do rozwiązań cyfrowych.
Potrzebne są ujednolicone ramy
Zieliński zauważył sprzeczne oceny dokumentów w różnych regionach. „Identyczne dokumenty są zatwierdzane lub odrzucane arbitralnie – program krajowy nie powinien dopuszczać takich rozbieżności” – podkreślił.
Cygan docenił sukces Clean Air w walce z ubóstwem energetycznym, pomimo doniesień o oszustwach. Wykonawcy proponują strategie reaktywacji:
Priorytet pierwszy: Honorowanie istniejących umów na pierwotnych warunkach, w tym oczekujących roszczeń z 2024 roku. Drugi: Ulga finansowa i ujednolicenie procedur w całym kraju. „Mamy w zasadzie 16 odrębnych programów – po jednym na region. Jednolita implementacja jest kluczowa” – zapewnił Cygan.
Aktualizacje zgodności regionalnej
Wydłużone terminy realizacji projektów (120→180 dni) i rozszerzenie liczby certyfikowanych operatorów mogłyby złagodzić wąskie gardła. Stowarzyszenie popiera propozycję Polskiego Alarmu Smogowego dotyczącą bezpłatnych audytów energetycznych, które mają zwiększyć frekwencję.
24 lipca Narodowy Fundusz odnotował „produktywny dialog” przed spotkaniem zaplanowanym na 28 lipca. Nowe tabele kosztów mają na celu przyspieszenie wycen.
„To narzędzie wspomaga szacowanie dotacji i ocenę wykonawców” – stwierdził Fundusz. Agencje regionalne muszą priorytetowo traktować sprawy z 2024 roku, ustalając terminy rozliczeń do końca września i trzydniowe płatności po zatwierdzeniu. Ewaluatorzy muszą formułować opinie w sposób neutralny, aby uniknąć zniesławienia wykonawcy.
„Środki natychmiastowe i strukturalne”
Ministerstwo Klimatu potwierdziło tymczasowe i systemowe środki przeciwdziałania oszustwom. Międzyresortowa grupa bada elastyczne podejście do zwrotu kosztów w przypadku rzeczywistych błędów.
„Opcje obejmują rezygnację z nieuzasadnionych spłat lub umożliwienie rozłożenia ich na raty. Obecne prawo nakazuje odzyskiwanie środków” – wyjaśniło Ministerstwo. Operatorzy gminni zajmują się zapobieganiem oszustwom, a Narodowy Fundusz zwiększa świadomość poprzez webinaria i poradniki.
„Zaangażowanie lokalne okazuje się kluczowe. Większość gmin zatrudnia konsultantów programowych, wspieranych przez agencje regionalne i krajowe” – dodało Ministerstwo.
Łączna kwota finansowania programu szacowana jest na 44 mld zł , wliczając w to niepotwierdzone środki z Funduszu Klimatycznego UE, które mogą być dostępne od 2026 r.
Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Google News. 
Szymon Majewski
Więcej artykułów tego autora Udostępnij artykuł Biuletyn Bądź na bieżąco z informacjami ze świata biznesu i finansów Zapisz się
Najpopularniejsze w BUSINESS INSIDER
[Pozostałe niezmienione bloki obrazów i linków…]
Źródło
