Podczas gdy wakacje letnie to okres, w którym wielu nastolatków szuka okazji do zarobienia pieniędzy, specjaliści podkreślają, że zatrudnienie nieletnich podlega surowym wytycznym prawnym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoby poniżej 16 roku życia mogą pracować tylko w określonych sektorach i muszą spełniać dodatkowe kryteria.
Osoba niepełnoletnia to osoba, która nie ukończyła 18 lat. W rozumieniu prawa pracy termin „młoda osoba” odnosi się do osoby, która ukończyła 15 lat, ale nie przekroczyła 18 lat.
Eksperci z Job Impulse podkreślają, że zgodnie z polskim prawem, tylko osoby niepełnoletnie powyżej 15 roku życia mogą być zatrudnione na podstawie formalnej umowy, pod warunkiem, że ukończyły szkołę podstawową. Nie ma potrzeby uzyskania zgody rodziców.
Jakie zadania może podejmować młody pracownik?
Osoby w wieku 13 lat i starsze mogą podejmować określone rodzaje prac na podstawie umowy o świadczenie usług. Wymaga to jednak zgody opiekunów i inspektora pracy. Osoby poniżej 16 roku życia mogą pracować wyłącznie w następujących obszarach: sztuka, kultura, sport lub reklama — ponownie, tylko za zgodą rodziców i za zgodą właściwego inspektora pracy. Osoby niepełnoletnie nieposiadające kwalifikacji zawodowych mogą być zatrudniane wyłącznie do tak zwanych lekkich prac lub w celach szkolenia zawodowego. „Zadania te nie mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia ani rozwoju fizycznego lub psychicznego młodej osoby i nie powinny kolidować z jej obowiązkami edukacyjnymi. Każda firma zatrudniająca osoby niepełnoletnie jest zobowiązana do utworzenia własnej listy lekkich prac i uzyskania zgody inspektora pracy. Przykłady takich prac obejmują pomoc biurową, podstawowe prace porządkowe lub proste prace ręczne” — podają eksperci z Job Impulse. Istnieje również katalog zabronionych zadań, których osoby niepełnoletnie nie mogą wykonywać, w tym prace wiążące się z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną postawą lub narażeniem na działanie niebezpiecznych substancji. Wbrew powszechnemu przekonaniu, osobom niepełnoletnim nie wolno zajmować się zbiorem owoców i warzyw, gdyż prace te często wymagają długotrwałego schylania się, co wyklucza je z listy bezpiecznych prac.
Wyjątki istnieją
W niektórych przypadkach niektóre zakazane zadania mogą być dozwolone dla nieletnich, którzy ukończyli 16 lat, pod warunkiem, że ich wykonanie jest niezbędne do szkolenia zawodowego. – Praca w okresie letnim nie tylko stanowi punkt wejścia w dorosłość, ale również przedstawia złożony krajobraz prawny, w którym trudno się poruszać. Zrozumienie przepisów jest kluczowe, aby mieć pewność, że dobre intencje nie doprowadzą do niebezpiecznego zatrudnienia i ostatecznie do reperkusji finansowych. Legalne zatrudnienie to nie tylko kwestia przestrzegania prawa; jest to również fundamentalne dla stworzenia bezpiecznego środowiska pracy i wspierania kultury, która ceni równość i szanuje prawa młodych pracowników”, stwierdził Łukasz Koszczoł, CEO Job Impulse, w komunikacie prasowym. W okresie wakacyjnym i ferii szkolnych nieletnim wolno pracować dłużej niż w roku akademickim. Osoby powyżej 16 roku życia mogą pracować maksymalnie 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Młodsi mogą pracować do 6 godzin dziennie i 30 godzin tygodniowo. W okresie szkolnym godziny pracy nie mogą przekraczać 2 godzin dziennie i 12 godzin tygodniowo. Co ważne, młody człowiek nie może chodzić do szkoły i pracować tego samego dnia — obowiązki edukacyjne i zawodowe muszą być rozdzielone. „Młodzi ludzie nie mogą być zatrudniani w godzinach nadliczbowych ani w godzinach nocnych. Pracodawcy muszą również zapewnić młodym pracownikom co najmniej 14 godzin ciągłego odpoczynku każdego dnia i 48 godzin tygodniowo, wliczając niedziele. Ponadto po przepracowaniu 4,5 godziny przysługuje im obowiązkowa przerwa trwająca co najmniej 30 minut”, zauważyli przedstawiciele Job Impulse.
Kary pieniężne do 30 tys. zł
Zatrudnianie nieletnich z naruszeniem przepisów może skutkować karami finansowymi w wysokości od 1000 do 30 000 zł. Eksperci Job Impulse przypominają również, że pracodawcy, którzy zawarli umowę z nieletnim na szkolenie zawodowe i posiadają niezbędne kwalifikacje, mogą ubiegać się o zwrot części kosztów kształcenia.
