zdjęcie: materiały prasowe Uniwersytetu Jagiellońskiego
Naukowcy z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego analizują i dokumentują obecnie średniowieczną wieżę szlachecką w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku, w której znajdują się rzadkie malowidła ścienne ilustrujące historię Lancelota z Jeziora. Zespół zidentyfikował również konkretne pory roku, w których ponad siedem wieków temu pozyskiwano drewno na budowę wieży.
Pochodząca z XIV wieku wieża mieszkalna w Siedlęcinie – cenny przykład średniowiecznej architektury świeckiej i jedno z najważniejszych zabytków Dolnego Śląska – jest jedną z najlepiej zachowanych budowli tego typu w Polsce. Jej sława wynika z takich elementów, jak najstarsze zachowane drewniane stropy w Polsce i jedyne na świecie zachowane in situ średniowieczne dzieła sztuki przedstawiające sceny z legendarnych wypraw sir Lancelota.
Ta inicjatywa badawcza, kierowana przez profesora Radosława Palonkę z Uniwersytetu Jagiellońskiego, jest częścią projektu „Akademickie i cyfrowe podejście do ochrony dziedzictwa kulturowego”, realizowanego we współpracy ze Stowarzyszeniem „Wieża Książęca w Siedlęcinie”. Projekt koncentruje się na kompleksowej dokumentacji dzieła sztuki oraz precyzyjnej inwentaryzacji architektonicznej wieży.
„Nasze działania mają na celu udokumentowanie aktualnego stanu zarówno dzieł sztuki, jak i samej konstrukcji. Za pomocą specjalistycznego oprogramowania analizujemy fragmenty malowideł, które są obecnie niewidoczne dla nieuzbrojonego wzroku i niewykrywalne za pomocą konwencjonalnych obrazów cyfrowych” – wyjaśnił dr Radosław Palonka w oświadczeniu uniwersytetu. Podkreślił swoje zaangażowanie w „zaprezentowanie majestatu tego zabytku szerszej publiczności i podkreślenie roli Uniwersytetu Jagiellońskiego w badaniach nad tak wyjątkowym miejscem”.
Kluczowym rezultatem projektu digitalizacji będzie interaktywny model 3D wieży w Siedlęcinie. Model ten będzie zawierał warstwy danych historycznych, prezentując zarówno obecną konstrukcję, jak i zrekonstruowane wersje jej dawnych faz architektonicznych. Uniwersytet planuje również cyfrowe odtworzenie utraconych elementów, w oparciu o archiwalia i dowody rzeczowe.
Działania te stanowią kontynuację badań zainicjowanych w 2008 roku przez zespół dr. Przemysława Nocunia z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wcześniejsze odkrycia obejmują fragmenty pierwotnego obwodu obronnego, pozostałości kamiennego mostu oraz wcześniej nieudokumentowane fragmenty fosy. Badania ujawniły również zabytkowe budynki w pobliżu wieży, w tym XV-wieczną bramę, renesansowy dwór i późniejszy aneks kuchenny. Szczegółowe badania wewnętrznych stropów wieży przyniosły szczególnie istotne informacje.
„Analiza dendrochronologiczna ujawniła precyzyjne ramy czasowe budowy” – zauważył dr Przemysław Nocuń. „Drewno na stropy parteru wycięto wiosną-latem 1313 roku, drewno na pierwsze piętro – między końcem 1313 a początkiem 1314 roku, materiał na drugie piętro – wiosną 1314 roku, a elementy trzeciego piętra – w latach 1314-1315. Co ciekawe, ponownie wykorzystane elementy rusztowań w wypełnieniach stropów datowane są na koniec 1312-1313 roku. Ten poziom chronologii budowy jest niespotykany w architekturze europejskiej”.
Zbudowana za panowania Henryka I, księcia jaworskiego, kamienna wieża ma prostokątny plan i pierwotnie łączyła funkcje mieszkalne i obronne na sześciu poziomach – piwnicach, parterze, trzech kondygnacjach mieszkalnych i ufortyfikowanym przedpiersiu. Otoczona była murami obronnymi i fosą wypełnioną wodą.
Największą atrakcją wieży pozostają polichromie z lat 1320-1330, wykonane przez szwajcarsko-niemieckich artystów. Motywem przewodnim jest święty Krzysztof niosący Dzieciątko Jezus, któremu towarzyszy jedyny zachowany w Europie średniowieczny cykl in situ ilustrujący rycerskie przygody sir Lancelota z legend arturiańskich. (PAP)
jukka/ agt/
