Zdjęcie: materiały prasowe
Żółw, który istniał około 215 milionów lat temu na terenie dzisiejszej Tajlandii, nie pasował do żadnego z wcześniej uznanych rodzajów, ale wskazuje na większą różnorodność wśród wczesnych członków tej grupy, niż wcześniej sądzono – wykazali badacze, w tym ci z Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk. Ten gad miał krewnych w Polsce.
Trias to najstarszy okres ery mezozoicznej, trwający od 251 do 201 milionów lat temu. Okres ten dzieli się na trzy segmenty: wczesny (czyli tuż przed wymieraniem permskim), środkowy i późny. „W triasie zaczęły pojawiać się liczne grupy czworonogów, które znamy dzisiaj. Jedną z takich grup są żółwie. Choć w tym przypadku są to gatunki, które możemy zaklasyfikować jako żółwie, to jednak nie należą jeszcze do żadnej z istniejących grup. Nazywamy je pniem ewolucyjnym” – powiedział w rozmowie z PAP dr Tomasz Szczygielski z Instytutu Paleobiologii PAN.
Według niego w triasie istniały trzy grupy żółwi: Proganochelyidae, Proterochersidae i Australochelyidae (ta ostatnia znana jest tylko z triasu w dzisiejszej Argentynie). Wcześniej uważano, że pierwsze dwie rodziny były reprezentowane przez zaledwie dwa podstawowe rodzaje: Proganochelys i Proterochersis. „Teraz odkryto, że istniały dodatkowe rodzaje, a wczesne żółwie były znacznie bardziej zróżnicowane” — dodał Tomasz Szczygielski.
W późnym triasie żółwie były już rozproszone po całym świecie, ale tylko jeden gatunek został udokumentowany we wschodniej części superkontynentu Pangea – Proganochelys ruchae z Tajlandii. Ten żółw żył około 215–210 milionów lat temu i prawdopodobnie był półwodny i stosunkowo mały – mierzący od kilku do kilkudziesięciu centymetrów długości.
Paleontolog, który specjalizuje się w żółwiach triasowych, postanowił zbadać swoje okazy, opisane wcześniej w latach 80., dokładniej. „Badanie historycznych i niepublikowanych materiałów przechowywanych w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu, biorąc pod uwagę nowe dane, wskazało, że tajski gatunek nie należy do rodzaju Proganochelys, który występuje wyłącznie we współczesnej Europie, ale do nowego rodzaju Thaichelys („tajski żółw”), w obrębie grupy Proterochersidae” — wyjaśnił główny autor powiązanej publikacji, która ukazała się w czasopiśmie „PLOS One”.
„Żółw z Tajlandii wykazywał mozaikę cech anatomicznych widocznych u innych znanych rodzajów. Obserwujemy zatem reprezentację tej linii ewolucyjnej, być może jednej z najbardziej prymitywnych, wciąż posiadającej zbiór prymitywnych cech, które nie są w pełni rozwinięte. Nasze analizy wykazały, że żółwie w okresie triasowym „eksperymentowały” z różnymi adaptacjami i że nie było tylko 2-3 głównych rodzajów ewoluujących liniowo i osiągających natychmiastowy sukces; raczej nastąpiło wiele prób i błędów, co doprowadziło do rozwoju licznych gałęzi ewolucyjnych, z których niektóre przetrwały do jury, podczas gdy inne wyginęły pod koniec triasu” – wyjaśnił Tomasz Szczygielski.
Dodał, że odkrycia te poszerzają naszą wiedzę nie tylko na temat ewolucji żółwi, ale także na temat ewolucji ekosystemów w triasie w ogóle.
Jak zauważył Tomasz Szczygielski, badania nad żółwiami triasowymi do niedawna uważano za niszowe; odkryto również niewiele z miejsc paleontologicznych. „Najwcześniejsze artykuły naukowe szczegółowo opisujące żółwie triasowe powstały na przełomie XIX i XX wieku. Następny zestaw pojawił się pod koniec XX wieku, ale przełomowe odkrycia zaczęły pojawiać się dopiero w naszym XXI wieku, częściowo dzięki postępom w technologii trójwymiarowego skanowania skamieniałości. Podczas gdy wiele pytań zostało rozwiązanych, wiele innych pozostaje zagadkowych, takich jak specyficzne preferencje środowiskowe poszczególnych gatunków, ponieważ czasami nawet w pobliskich, równie starożytnych miejscach żółwie mogą występować w dużych ilościach lub wcale” — zauważył.
Badacz podkreślił również, że „polski” żółw triasowy, którego szczątki opisano po raz pierwszy w 2012 r., był blisko spokrewniony z żółwiem z Tajlandii. Jest to wcześniej niezidentyfikowany gatunek, nazwany Proterochersis porebensis, co w przybliżeniu można przetłumaczyć jako „oryginalny żółw z Poręby” (jego szczątki odkryto w Porębie koło Zawiercia).
Jak przypomniał Tomasz Szczygielski, jeden z odkrywców nowego gatunku, są to jedne z najstarszych żółwi na świecie, istniały 215 milionów lat temu na terenie dzisiejszego województwa śląskiego, mierzą około metra długości, są prawdopodobnie wszystkożerne i wodno-lądowe.
Zapytany, czy współczesne żółwie pochodzą z triasowych linii ewolucyjnych, paleontolog potwierdził, że chociaż łączą je pokrewieństwa w obrębie tej samej grupy ewolucyjnej, to reprezentuje ona wyraźnie odrębną gałąź, która pojawiła się dopiero pod koniec jury (około 160 milionów lat temu).
Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik (PAP)
acp/ bar/ mhr/
