Zaktualizowana wersja inicjatywy „Czyste powietrze” obowiązuje od miesiąca, podczas gdy Ministerstwo Klimatu i Środowiska ujawnia wyniki poprzednich audytów inwestycyjnych. Zawyżanie kosztów przez wykonawców to zaledwie początek większego problemu.
24 kwietnia br. odbyło się posiedzenie sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, na którym minister Paulina Hennig-Kloska i prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wymienili się spostrzeżeniami dotyczącymi nowej edycji inicjatywy „Czyste Powietrze”. Ministerstwo Klimatu powtórzyło obawy dotyczące niewystarczającego finansowania i skali nieprawidłowości w dystrybucji dotacji, podkreślając działania podejmowane w celu naprawy programu.
103 zawiadomienia do prokuratury
Jak podaje ministerstwo, w styczniu 2024 r. programowi brakowało 8,5 mld zł na realizację podpisanych kontraktów. Finansowanie z Narodowego Planu Odbudowy zostało wstrzymane, ale podpisano nowe umowy o dotacje. W ramach napraw „Czystego Powietrza” przydzielono około 30 mld zł, a oceny wniosków zostały przywrócone, co doprowadziło do 103 zawiadomień do prokuratury o potencjalnych nadużyciach. Ostatecznie program został wstrzymany w listopadzie 2024 r., a przyjmowanie wniosków zostało wznowione około marca i kwietnia 2025 r.
Drzwi za 43 tys., pompa w stodole
Podczas posiedzenia komisji przedstawiono przypadki nieprawidłowości w „Czystym Powietrzu”, w tym słynne drzwi zarejestrowane w ugodzie za cenę 43 tys. zł, podczas gdy ich rzeczywista wartość rynkowa wynosiła ok. 5 tys. zł.
Innym przypadkiem była inwestycja, w której budynek był ogrzewany przestarzałym piecem, a pompa ciepła znajdowała się w stodole. Kontrole ujawniły m.in. nieskuteczną termomodernizację, wzrosty cen nawet pięciokrotnie, montaż systemów bez prawidłowego podłączenia do zasilania oraz pozostawienie beneficjentów bez ukończonych projektów. W przypadku zaledwie dwóch firm (należących do jednej osoby) korekty faktur przekroczyły 460 000 zł.
Wykonawcy skarżący się na rząd
Wstrzymanie programu „Czyste powietrze” i gruntowne oceny wniosków wpłynęły na wiele firm wykończeniowych zaangażowanych w renowacje. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wskazał na opóźnienia w grudniu z powodu braku środków z Krajowego Planu Gospodarki Wodnej. W międzyczasie wykonawcy wyrazili obawy dotyczące niedoborów finansowych i niekorzystnych warunków gospodarczych, spodziewając się znacznych płatności (nawet 2 mln zł) z funduszu.
Przedstawiciele sektora przedsiębiorczości również uczestniczyli w niedawnym komitecie ds. środowiska, podkreślając, że opóźnienia w rozliczeniach wpływają również na dobrze funkcjonujące firmy. W odpowiedzi na te skargi Minister Klimatu zobowiązał się do osobistego rozpatrzenia wniosków podmiotów obecnych na spotkaniu.
