Zasoby energii i wody: rozdźwięk polityczny i rosnące ryzyko dla bezpieczeństwa narodowego

Polska należy do krajów o jednych z najniższych zasobów wodnych w Europie. Jednocześnie sektor energetyczny – wciąż w dużej mierze oparty na elektrowniach cieplnych – pozostaje największym konsumentem wody w gospodarce. Rozbieżność między polityką energetyczną rządu, planami firm energetycznych a wymogami polityki wodnej UE staje się kluczowym zagrożeniem dla transformacji i bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Katarzyna Wiekiera

Polski sektor energetyczny – najbardziej wodochłonny w Europie

Produkcja energii elektrycznej i ciepła w Polsce nadal opiera się głównie na elektrowniach cieplnych, które w 2022 roku odpowiadały za 79% produkcji. Instalacje te zużywają średnio 6 miliardów metrów sześciennych wody rocznie, co stanowi 60% całkowitego zużycia krajowego. Dla porównania, średnia w UE wynosi zaledwie 13%.

Najwięksi gracze – PGE, Enea i Orlen – pobierają miliardy metrów sześciennych wody rocznie. Tylko dwie elektrownie Enei, Kozienice i Połaniec, pobrały prawie 3 miliardy metrów sześciennych wody z Wisły w 2022 roku. Elektrownie i elektrociepłownie PGE pobrały 0,9 miliarda metrów sześciennych, a Orlen 0,7 miliarda metrów sześciennych.

Skala zużycia plasuje Polskę w gronie gospodarek o największym zapotrzebowaniu na wodę w Europie. Problem pogłębia fakt, że wiele elektrowni i kopalni działa na obszarach dotkniętych chronicznym niedoborem wody – na przykład kopalnie i elektrownie Bełchatów i Turów w dorzeczu Warty oraz elektrownie Dolna Odra i Rybnik w dorzeczu Odry. O niezrównoważonym poborze wody w tych dorzeczach świadczy Wskaźnik Eksploatacji Wody, który dla tych obszarów przekracza 40% niemal przez cały rok.

Otwarte i zamknięte obiegi chłodzenia – różne efekty, wspólny problem

Otwarte układy chłodzenia, stosowane w elektrowniach takich jak Kozienice i Połaniec (Enea) oraz Dolna Odra i Rybnik (PGE), przyczyniają się do degradacji ekosystemów rzecznych: zasysają narybek, odpowiadają za zrzut zanieczyszczeń termicznych (średnio o 10°C poniżej temperatury wody) i zaburzają równowagę biologiczną. Co ważne, zrzuty termiczne są praktycznie bezkosztowe – w 2024 roku wszystkie elektrownie w Polsce zapłaciły za nie łącznie… 56 zł. Obecnie w Polsce działa 12 elektrowni z otwartymi układami chłodzenia.

Elektrownie o obiegu zamkniętym, takie jak w Bełchatowie i Turowie, pobierają znacznie mniej wody – nawet 100 razy mniej – ale zużywają ją całkowicie. Woda jest odparowywana w chłodniach kominowych. W obszarach dotkniętych niedoborem wody, systemy te w szczególności pogłębiają niedobory wody w regionie.

Rekultywacja odkrywkowych kopalń węgla brunatnego dodatkowo obciąży zasoby wodne. Zalanie samych kopalni w Turowie i Bełchatowie będzie wymagało zużycia łącznie około 4,5 miliarda metrów sześciennych wody – prawie ośmiokrotnie więcej niż objętość jeziora Śniardwy.

Strategia energetyczna oderwana od realiów wodnych

Największy polski koncern energetyczny, PGE, planuje zainwestować 27 miliardów złotych w energetykę gazową do 2030 roku i rozważa budowę elektrowni jądrowych w Bełchatowie i Koninie. Obie instalacje wymagają wody do chłodzenia. Jednak w raportach firmy brakuje jakiejkolwiek strategii wodnej. Nie przeprowadzono analizy lokalizacji w celu oceny niedoborów wody ani nie wyznaczono celów w zakresie efektywności gospodarowania wodą. Podobnie sytuacja wygląda na szczeblu rządowym – Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu, kluczowy dokument transformacyjny, całkowicie ignoruje ograniczenia związane z dostępnością wody.

Przepisy UE zmienią zasady gry

Jednak na horyzoncie widać kryzys regulacyjny. Strategia Odporności Wodnej (2025) wprowadza zasadę „najpierw efektywne gospodarowanie wodą” i zapowiada zaostrzenie ograniczeń w sektorach intensywnie korzystających z wody, w tym w energetyce.

Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) – wciąż niewdrożona w Polsce – wymaga osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego wód. Oznacza to, że elektrownie mogą być zmuszone do ograniczenia zrzutów ciepła i modernizacji systemów chłodzenia.

Dyrektywa IED 2.0 (2026) zaostrzy wymagania dla instalacji przemysłowych, w tym dotyczące emisji do wód. Chłodzenie w obiegu otwartym będzie uważane za przestarzałą technologię wymagającą modernizacji.

Nowe przepisy wymuszą inwestycje w technologie oszczędzania wody (chłodzenie suche, chłodzenie hybrydowe, recyrkulacja). W ciągu najbliższych kilku lat mogą one również ograniczyć moce produkcyjne elektrowni cieplnych w okresach suszy i wysokich temperatur.

Rzeki w gorączce: wpływ energii na ekosystemy rzeczne i zasoby wodne: https://klimat.pracownia.org.pl/

Ryzyko systemowe i konieczność integracji polityki

Brak spójności między polityką energetyczną a polityką wodną prowadzi do rosnących zagrożeń systemowych dla bezpieczeństwa energetycznego, gospodarki i środowiska.

Brak wody chłodzącej może sparaliżować pracę elektrowni w okresach szczytowego zapotrzebowania. Rosnąca konkurencja o wodę (rolnictwo, przemysł i sektor komunalny) może prowadzić do konfliktów, a pogłębiający się kryzys hydrologiczny zagraża rzekom i ekosystemom wodnym.

Oparcie transformacji na technologiach wodochłonnych – węglowych, gazowych i jądrowych – to ślepa uliczka. Odnawialne źródła energii (OZE) – energia wiatrowa i fotowoltaika – są najmniej zależne od dostępności wody. Powinny one stanowić podstawę przyszłego miksu energetycznego Polski.

Polski sektor energetyczny zużywa nieproporcjonalnie dużo wody, co, biorąc pod uwagę niedobór zasobów, stawia kraj w krytycznej sytuacji. Rządowe dokumenty strategiczne i plany przedsiębiorstw energetycznych ignorują ograniczenia wodne. Przepisy UE (Strategia Wodna, Ramowa Dyrektywa Wodna, Dyrektywa IED 2.0) wymuszą głębokie zmiany – modernizację instalacji, a w niektórych przypadkach ograniczenie produkcji. Integracja polityki energetycznej i wodnej staje się koniecznością – bez niej Polsce grozi nie tylko kryzys środowiskowy, ale także załamanie bezpieczeństwa energetycznego.

Zachęcamy do pobrania raportu: Energetyka węglowa i gazowa w kryzysie wodnym: https://elektrowniakozienice.com/publikacje/elektrownie-gazowe-i-weglowe-w-kryzysie-wodnym

Katarzyna Wiekiera – działaczka klimatyczna i koordynatorka szkoleń w Stowarzyszeniu Pracownia na rzecz Wszystkich Istot

Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Google News. Artykuł sponsorowany Udostępnij artykuł Biuletyn Bądź na bieżąco z wiadomościami ze świata biznesu i finansów Zapisz się

Najpopularniejsze w BUSINESS INSIDER

Gospodarka

Kolej dużych prędkości również dla polskich firm. Premier Tusk zaprosił prezesów Pesy i Newagu.

wczoraj 19:04 Jacek Frączyk Gospodarka

Bezrobocie pobije czteroletni rekord. „Sygnał ostrzegawczy”

wczoraj 17:49 Jacek Frączyk Gospodarka

Donald Trump ogłasza koniec wojny na Ukrainie. „Jesteśmy gotowi nałożyć bardzo wysokie cła”

wczoraj 17:07 Jacek Frączyk Gospodarka

Rząd nie chce przejmować elektrowni węglowych. „Nieopłacalne od 2028 roku”.

wczoraj 16:18 Jacek Frączyk Gospodarka

Inwestycje w kraju i za granicą. Jest to kwota napływu i odpływu kapitału z Polski.

wczoraj 15:37 Damian Słomski Gospodarka

Polskim kopalniom grożą miliardowe kary od UE. Najwyższa Izba Kontroli (NIK) ostro krytykuje tę sprawę.

wczoraj 13:38 Jacek Frączyk Gospodarka

Nowe globalne prognozy gospodarcze OECD. Wojna handlowa poważnym problemem.

wczoraj 13:14 Damian Słomski Gospodarka

Drony nad europejskimi lotniskami: „To nasza pięta achillesowa”

wczoraj 12:59 Mateusz Madejski Gospodarka

Gaz nie znika z miksu energetycznego. Rząd i Orlen koncentrują się na biometanie, ale transformacja zajmie dekady.

wczoraj 12:51 Sonia Sobczyk-Grygiel Gospodarka

Kolejny zwrot akcji w sprawie Hossoland. To „jesienne otwarcie”.

wczoraj 12:39 Mateusz Madejski Gospodarka

Indeksy PMI wskazują na przecięcie się dwóch największych gospodarek strefy euro

wczoraj 12:06 Damian Słomski Gospodarka

Bezrobocie rośnie trzeci miesiąc z rzędu. Nowe dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS)

wczoraj 10:00 Damian Słomski Gospodarka

„To dobrze, ale będzie gorzej” – szacuje członek KPP, kiedy stopy procentowe spadną najwcześniej

wczoraj 09:36 Damian Słomski Gospodarka

„To rozwiązanie doprowadzi do wzrostu cen energii”. Branża energii odnawialnej o pakiecie anty-blackoutowym

wczoraj 06:54 Szymon Majewski Gospodarka

System kaucji zostanie wdrożony w styczniu. Eksperci ostrzegają przed powtórzeniem się sytuacji na Węgrzech.

wczoraj 06:40 Sonia Sobczyk-Grygiel Gospodarka

Na każde gospodarstwo przypada około 10 kursów. Transport wiatraków to nie lada wyzwanie.

wczoraj 06:20 Szymon Majewski Gospodarka

Tyle pieniędzy krąży w polskiej gospodarce. Nowe dane Narodowego Banku Polskiego (NBP)

Poniedziałek 14:52 Damian Słomski Gospodarka

Europa ogranicza zakupy ropy naftowej. Na drogach jest więcej samochodów elektrycznych.

Poniedziałek 14:18 Jacek Frączyk Gospodarka

Ceny nieruchomości znów wzrosną. Nowa prognoza

Monday 13:39 Jakub Ceglarz Gospodarka

Ekonomiści tłumaczą słabsze dane dotyczące konsumpcji w sierpniu. Prognozy są optymistyczne.

Poniedziałek 12:37 Damian Słomski Gospodarka

NIK krytykuje rząd za farmy wiatrowe. Czy tania energia elektryczna jest zagrożona?

Monday 11:49 Jakub Ceglarz Gospodarka

„Żółta kartka dla polityków”. Ekonomiści banków komentują decyzję o ratingu Polski

Poniedziałek 11:18 Damian Słomski Gospodarka

ENGIE i KGHM łączą siły. „Stabilność operacyjna” i ambitne cele klimatyczne

Poniedziałek 10:20 Szymon Majewski Gospodarka

Rząd chce utrzymać niskie ceny prądu. Zapowiada działania

Monday 10:07 Jakub Ceglarz Gospodarka

Wydajemy na zakupy więcej niż rok temu, ale widzimy spowolnienie

Poniedziałek 10:03 Damian Słomski Gospodarka

„Płaczą w mercedesie”. Niemiecka klasa średnia zaczyna zazdrościć Polakom.

Poniedziałek 09:44 Mateusz Madejski Tylko u nas Economy

Polska wysyła rekordowe ilości śmieci na cały świat. Gdzie one trafiają [MAPA]

Poniedziałek 06:17 Damian Słomski Gospodarka

Miliardy dywidend odpływają z Polski. Oto, dokąd trafiają pieniądze [MAPA]

Niedziela 09:14 Jacek Frączyk Tylko u nas Economy

Decydujący spór o polską sprawę nuklearną

Niedziela 09:13 Sonia Sobczyk-Grygiel Gospodarka

Czy Polsce grozi obniżenie ratingu? Ekspert wskazuje na kluczową rolę rządu i prezydenta

Sobota 16:15 Damian Słomski Gospodarka

Decyzje agencji ratingowych to żółta kartka dla polityków. „Czas społecznej hossy minął”.

Sobota 13:11 Maciej Rudke Gospodarka

Czy Lech Wałęsa budowałby dziś wiatraki? Przemysł offshore daje stoczniom i portom nowe życie.

Sobota 08:24 Szymon Majewski Gospodarka

Ministerstwo Finansów komentuje decyzję Moody’s w sprawie ratingu Polski

Sobota 06:16 Maciej Rudke Gospodarka

„Silnik nie jest już najważniejszy”. Prezes Robert Bosch opowiada o zmianach w branży motoryzacyjnej [WYWIAD]

Sobota 06:00 Mateusz Madejski Gospodarka

Rating kredytowy Moody’s: kluczowa decyzja dla Polski

Piątek 22:59 Jacek Frączyk Gospodarka

Trump krytykuje Europę za kupowanie surowców z Rosji. Oto konkretne liczby.

Piątek 17:23 Damian Słomski Gospodarka

Co dalej z cenami nieruchomości? Analiza Komitetu Stabilności Finansowej

Piątek 17:03 Jacek Frączyk Gospodarka

Coraz więcej pieniędzy przeznacza się na spłatę długu państwa. Analitycy NBP podali kwoty

Piątek 16:03 Jacek Frączyk Gospodarka

Rząd przedstawił swoje priorytety gospodarcze. Na liście znalazły się AI i CPK.

Piątek 15:55 Filip Madejski Gospodarka

Dwa lata bez przeglądu sankcji wobec Rosji. NIK atakuje instytucję administracji rządowej

Piątek 14:34 Damian Słomski Tylko u nas Economy

Przemysł przerażony „repolonizacją” ministra. „Setki miejsc pracy zagrożone”

Piątek 14:13 Mateusz Madejski Gospodarka

Mniejsze firmy nie martwią się już skokami cen energii. Stare nawyki wracają.

Piątek 14:07 Jacek Frączyk Gospodarka

Nieprawidłowości w KPO. Minister przedstawia wyniki kontroli.

Friday 11:26 Jakub Ceglarz Gospodarka

System kaucji zwrotnej będzie miał nieoczekiwany wpływ na inflację. Dwa kluczowe czynniki

Piątek 07:48 Jacek Frączyk Tylko u nas Economy

Nie tylko trudna sytuacja fiskalna, ale i działania Rosji. Moody's decyduje o ratingu Polski

Piątek 06:13 Maciej Rudke Gospodarka

ClientEarth pozywa Nestle Polska. Firma zaprzecza zarzutom.

Czwartek 17:51 Sonia Sobczyk-Grygiel Gospodarka

Problem z konkurencyjnością przemysłu. „Silniejsze odbicie inwestycyjne jest opóźnione”.

Czwartek 16:26 Damian Słomski Gospodarka

Ekonomiści obliczyli realny wzrost płac. „Paliwo dla rozważań o obniżce stóp procentowych”

Czwartek 14:27 Damian Słomski

Źródło