Nietypowe zjawiska na polskim rynku pracy. "Sygnał alarmowy"

Ostatnie miesiące charakteryzują się stopniowym powiększaniem się bezrobocia w naszym kraju. Pomimo prób wykorzystania tego faktu przez polityków, ekonomiści twierdzą, że same dane liczbowe nie oddają całej sytuacji. Nie można lekceważyć problemu, lecz nie ma powodu do wszczynania paniki w całym kraju w związku z sytuacją na rynku pracy. — Bezrobocie i inflacja to „straszaki” dla Polaków, którymi łatwo można ich przestraszyć, ale obecnie jest za wcześnie na alarmowanie — mówi nam Andrzej Kubisiak, wicedyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Bezrobocie w Polsce rośnie, choć nadal jesteśmy w gronie unijnych prymusów. Eksperci tłumaczą, co się dzieje. | Foto: Pawel Wodzynski/East News / East News

Od kilku miesięcy w statystykach GUS obserwujemy stopniowe narastanie bezrobocia w Polsce
Ekonomiści argumentują, że w znacznym stopniu odpowiadają za to zmiany prawne, które weszły w życie w połowie roku
Istnieją jednak inne dane, które potwierdzają, że coś niepokojącego dzieje się na naszym rynku pracy i że problem faktycznie istnieje. Dotyczy to zwłaszcza najmłodszych Polaków
Według Andrzeja Kubisiaka, wicedyrektora Polskiego Instytutu Ekonomicznego, jest to przejściowy problem. Niemniej jednak ekspert rozumie, że „bezrobocie” wywołuje w Polakach negatywne wspomnienia sprzed lat
Ministerstwo pracy zapewnia, że analizuje sytuację, ale w chwili obecnej na pewno nie ma powodów do obaw
Więcej wiadomości ze świata biznesu znajdziesz na Businessinsider.com.pl

Wskaźnik bezrobocia zarejestrowanego we wrześniu wyniósł 5,6 proc. w porównaniu do 5,5 proc. miesiąc wcześniej. To czwarty kolejny miesiąc z tendencją wzrostową. Jeszcze w maju wynosił zaledwie 5 proc., a następnie wzrastał kolejno do 5,2, 5,4, 5,5 i teraz do 5,6 proc.

Można to wyraźnie zobaczyć na poniższym wykresie, który jednocześnie przedstawia drogę, jaką przeszedł polski rynek pracy w ciągu ostatnich 30 lat.

HtmlCode

Ponadto pojawiają się coraz częstsze doniesienia o planowanych zwolnieniach grupowych w różnych regionach kraju. Jednakże plany te często nie odzwierciedlają faktycznych redukcji etatów, o czym informowaliśmy w Business Insider Polska pod koniec października.

Nie ma jednak nic zaskakującego w tym, że hasło „rosnące bezrobocie” u wielu Polaków powoduje szybsze bicie serca. Wielu z nas wciąż ma w pamięci sytuację z przełomu wieków, kiedy to wskaźnik bezrobocia osiągał kilkanaście, a nawet 20 proc. Można to również zaobserwować na wspomnianym wykresie.

Konto firmowe dla JDG – co musisz wiedzieć? | Onet Rano Finansowo

Zmiany ustawowe podbiły bezrobocie

Pod koniec października analitycy Pekao w jednej ze swoich publikacji wyjaśniali, skąd bierze się ten wzrost w danych GUS, starając się stonować emocje.

„Czy zatem na polskim rynku pracy dzieje się coś złego? Otóż nie… Jak to często bywa, gdy nagle coś nie pasuje w statystykach — chodzi o zmiany w przepisach… Wzrost wskaźnika bezrobocia w ostatnich miesiącach nie wynika z nagłego pogorszenia się sytuacji na rynku pracy (co również nigdy nie następuje tak szybko, ponieważ rynek pracy reaguje powoli i z pewnym opóźnieniem), lecz jest efektem zmian w regulacjach prawnych” — czytamy w komentarzu ekonomistów jednego z największych polskich banków.

Co konkretnie uległo zmianie? Ujmując to w skrócie: wprowadzono zmiany dotyczące urzędów pracy i rejestracji bezrobotnych. Od czerwca weszły bowiem w życie zapisy ustawy o rynku pracy i instytucjach zatrudnienia.

Zakładały one między innymi:

możliwość rejestrowania się rolników jako osoby bezrobotne,
rejestrację w oparciu o miejsce zamieszkania, a nie jak wcześniej w oparciu o miejsce zameldowania,
zmiany w procedurze wyrejestrowywania bezrobotnych (usunięcie dopiero po trzech miesiącach),
brak automatycznej utraty statusu bezrobotnego po odrzuceniu oferty pracy.

Jak twierdzą analitycy Pekao, zmiany „miały na celu ujawnienie nowych bezrobotnych, którzy wcześniej pozostawali formalnie bez pracy, a dopiero po wejściu w życie nowej ustawy mogli łatwiej się zarejestrować”. Eksperci podsumowali, że po zmianach definicja osoby bezrobotnej po prostu się rozszerzyła i w danych zaczęły się pojawiać osoby, które wcześniej również były bezrobotne, ale system ich „nie rejestrował”.

Na poniższym wykresie doskonale widać gwałtowny spadek liczby osób wyrejestrowywanych z urzędów. A skoro nie zostały one wyrejestrowane, to nadal figurują w systemie jako „bezrobotne”, chociaż na starych zasadach już by ich tam nie było.

Liczba wyrejestrowanych i nowo zarejestrowanych bezrobotnych. | analizy Pekao

„Według naszych przewidywań w czerwcu liczba bezrobotnych wzrosła z tego powodu o blisko 30 tys., w lipcu o 25 tys., w sierpniu o 20 tys., a we wrześniu było to już około 15 tys. Całkowite ustąpienie wpływu zmian w przepisach powinno być widoczne pod koniec bieżącego roku, w listopadzie/grudniu” — czytamy w analizie ekonomistów Pekao.

Spadek liczby zatrudnionych. „Dość niezwykłe”

To jednak tylko jedna strona zagadnienia. W ubiegłym tygodniu GUS zaprezentował bowiem kolejne dane, które opisują sytuację w maju 2025 r., czyli jeszcze przed wprowadzeniem reformy i zmian w ustawie o rynku pracy i instytucjach zatrudnienia. I tutaj widać znaczny spadek liczby osób zatrudnionych w Polsce. W ciągu roku zmniejszyła się ona o 0,8 proc., co odpowiada blisko 120 tys. Polaków.

Jak zauważa Andrzej Kubisiak, wicedyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego i specjalista w dziedzinie rynku pracy, zdecydowaną większość tego spadku można było zaobserwować w ujęciu miesiąc do miesiąca.

— Z tych 118 tys. ok. 81 tys. to spadek właśnie na przestrzeni kwietnia i maja. To faktycznie dość niezwykłe, ponieważ zazwyczaj tak duże, jednorazowe spadki nie mają miejsca — mówi. W statystyce takie sytuacje określa się mianem „odbiegających” lub z angielskiego „outlierami”.

Andrzej Kubisiak zwraca uwagę, że po przeanalizowaniu kodów PKD można stwierdzić, że największe spadki liczby zatrudnionych obserwuje się w przemyśle, handlu i usługach profesjonalnych. Zwłaszcza te dwie pierwsze branże są na tyle obszerne, że nie powinno to specjalnie zaskakiwać.

— Sytuacja staje się bardziej interesująca, gdy spojrzymy na kategorie wiekowe. Tutaj wyraźnie widać, że problem dotyczy grupy osób najmłodszych, czyli poniżej „30”. I to w zasadzie koresponduje z tym, co widzimy w danych dotyczących bezrobocia — mówi ekspert.

Z czego zatem wynika wzrost liczby osób bez pracy w młodym wieku? — Zapewne często usłyszy pan, że winna jest sztuczna inteligencja, która zastępuje stażystów i osoby na stanowiskach juniorskich. Moim zdaniem są to jednak dowody anegdotyczne, a przyczyna leży gdzie indziej — tłumaczy Kubisiak.

Zwraca uwagę na fakt, że to właśnie młodzi ludzie najmocniej odczuwają skutki zauważalnego spadku zapotrzebowania na pracę. Jest to opóźniony efekt pandemii koronawirusa, wybuchu wojny w Ukrainie oraz ogólnej dekoniunktury w ostatnich kwartałach. — Firmy chcą co prawda utrzymywać poziom zatrudnienia, ale niekoniecznie zatrudniać nowych pracowników. Młodzi ludzie dopiero wchodzą na rynek, więc mała liczba ofert sprawia, że trudno im się gdziekolwiek ” zaczepić” — dodaje nasz rozmówca.

Za wcześnie, by wszczynać alarm

Jednocześnie jednak zastrzega, aby nie wyciągać z tego powodu zbyt daleko idących wniosków. — Jest kilka powodów. Po pierwsze, wciąż utrzymujemy rekordowo niskie poziomy, a w porównaniu z innymi krajami Unii jesteśmy wręcz wzorem, jeśli chodzi o poziom bezrobocia — mówi wicedyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Jak dodaje, wskaźniki dotyczące bezrobocia to w Polsce temat, który wywołuje lęk, ponieważ wiele osób pamięta sytuację z przełomu lat 90. i początku XXI wieku. — Nie ma nic dziwnego w tym, że każdy, nawet niewielki wzrost powoduje u nas stres. Drugim takim tematem jest inflacja. To „straszaki”, którymi można bardzo łatwo przestraszyć Polaków — podkreśla.

Zdaniem Kubisiaka nie powinniśmy jeszcze wpadać w panikę. — Prognozy dotyczące rozwoju polskiej gospodarki na przyszły rok są bardzo obiecujące. Mamy znaczną „nadwyżkę inwestycyjną”, która pierwotnie miała zostać rozłożona na lata 2025-2026, ale obecnie wydaje się, że skumuluje się raczej w przyszłym roku. Ponadto GUS zaprezentował szereg pozytywnych odczytów dotyczących produkcji przemysłowej, sprzedaży detalicznej, a nawet produkcji budowlanej. Wiele wskazuje na to, że nadchodzą lepsze czasy. A wtedy przedsiębiorstwa ponownie zaczną chętniej zatrudniać, a problem okaże się przejściowy — wyjaśnia ekspert.

Nie zamierza jednak bagatelizować tego, co widać w danych. — Należy to na pewno uważnie śledzić i mieć „na uwadze”, ale również nie wywoływać histerii, sugerującej rychły powrót do dwucyfrowego bezrobocia. Nic na to nie wskazuje — podsumowuje Andrzej Kubisiak.

Problem dostrzega również ministerstwo pracy, zwłaszcza w połączeniu z dużą liczbą zgłoszeń o zwolnieniach grupowych. Jak pisze w odpowiedzi na pytania Business Insider Polska prof. Ewa Flaszyńska, dyrektor Departamentu Rynku Pracy MRPiPS, „procesy te są analizowane przez ministerstwo pracy i nie wskazują na gwałtowny wzrost bezrobocia”.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.

Źródło