Są smaczne, niedrogie i szybko zaspokajają głód – w amerykańskiej diecie dominują produkty wysoko przetworzone, stanowiące ponad połowę kalorii spożywanych przez przeciętnego dorosłego, a jeszcze więcej przez dzieci.
Te produkty spożywcze stanowią coraz większe zagrożenie dla zdrowia publicznego, a federalni urzędnicy ds. zdrowia pracują nad usunięciem niektórych z nich z programów pomocy żywnościowej. Eksperci ostrzegają jednak, że termin ten obejmuje więcej niż tylko to, co zazwyczaj uważa się za „śmieciowe jedzenie”.
Jak wynika z danych Szkoły Zdrowia Publicznego im. Bloomberga przy Johns Hopkins, około 75% żywności produkowanej w USA uważa się za żywność ultraprzetworzoną.
Wózek wypełniony chlebem pełnoziarnistym, płatkami śniadaniowymi i jogurtem truskawkowym ma takie samo prawdopodobieństwo występowania promieniowania UPF jak wózek wypełniony makaronem instant i napojami gazowanymi.
Co to jest „ultraprzetworzone”?
UPF zawierają co najmniej jeden składnik, którego zazwyczaj nie ma w szafkach kuchennych, taki jak emulgatory, sztuczne barwniki i syrop glukozowo-fruktozowy. Przykładami są hot dogi, chleb krojony, napoje energetyczne, ciasteczka, dania gotowe do spożycia, a nawet owsianka instant.
Poddawane są obróbce maszynowej i przemysłowej i nie stanowią już pełnowartościowej, naturalnej żywności, takiej jak owoce, warzywa, mleko czy ryby.
Żywność mniej lub minimalnie przetworzoną można po prostu wysuszyć, marynować lub dodać sól (jak w przypadku konserw rybnych lub serów).
Julia Wolfson, adiunkt w Katedrze Zdrowia Międzynarodowego w Szkole Zdrowia Publicznego im. Bloomberga na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa, powiedziała, że UPF ma na celu odwołanie się do instynktów konsumentów.
„Wiele z tych wysoko przetworzonych produktów jest celowo projektowanych przez przemysł spożywczy tak, aby były atrakcyjne dla konsumentów, a następnie są intensywnie reklamowane, aby zmaksymalizować zyski” – zauważyła.
Proces przetwarzania sprawia, że UPF-y są mniej gęste i łatwiejsze do spożycia oraz szybszego strawienia – co sprawia, że ludzie jedzą ich więcej, nie odczuwając uczucia sytości. Obniżona zawartość błonnika prowadzi również do mniejszego uczucia sytości, więc sięgają po więcej.
Organizm jest zaprojektowany do rozkładania pełnowartościowych pokarmów. Przetwarzanie żywności ultraprzetworzonej sprawia, że pokarm staje się „wstępnie strawiony”, co prowadzi do szybkiego wchłaniania cukru i tłuszczu oraz gwałtownych skoków poziomu glukozy we krwi. Proces ten omija naturalne mechanizmy rozkładu niezbędne do strawienia pełnowartościowego pokarmu, potencjalnie zakłócając mikrobiom jelitowy.
Spożywanie dużych ilości UPF wiąże się z wieloma problemami zdrowotnymi, w tym otyłością, cukrzycą typu 2, lękiem, depresją i różnymi nowotworami.
Wolfson zwrócił jednak uwagę, że nie wszystkie UPF-y są równie szkodliwe. Produkty takie jak paczkowany chleb pełnoziarnisty, niektóre wzbogacone płatki śniadaniowe, a nawet fasola w sosie pomidorowym są technicznie wysoko przetworzone, ale nadal mogą zawierać korzystny błonnik, białko i składniki odżywcze.
„Ważne jest, aby zidentyfikować produkty spożywcze, które budzą największe obawy pod względem zdrowia” – powiedziała, opowiadając się za jaśniejszymi wskazówkami dietetycznymi, które nie traktują wszystkich UPF tak samo.
Ograniczenie spożycia UPF stanowi wyzwanie dla wielu Amerykanów, ponieważ żywność ta zaspokaja podstawowe potrzeby. UPF są zazwyczaj trwałe, wygodne i, co najważniejsze, niedrogie. Koszt UPF wynosi około 55 centów za 100 kalorii, w porównaniu z prawie trzykrotnie wyższą ceną nieprzetworzonej, pełnowartościowej żywności, według Johns Hopkins.
Aby ograniczyć ich spożycie:
Unikaj filtrów UPF w sklepie spożywczym.
Kupuj zdrową, pełnowartościową żywność i gotuj z niej w domu, zamiast kupować żywność w puszkach, kartonach lub gotowe posiłki.
Czytaj etykiety i wybieraj produkty, które zawierają tylko kilka składników, które rozpoznajesz.
Spróbuj zastąpić żywność wysoko przetworzoną owocami lub warzywami. Jeśli nie masz dostępu do świeżych owoców lub warzyw, wybieraj produkty mrożone lub konserwowe o niskim stopniu przetworzenia.
Pij wodę zamiast napojów słodzonych.
Wybieraj produkty pełnoziarniste, takie jak chleb pełnoziarnisty, zamiast przetworzonych ziaren, takich jak biały chleb.
Wybieraj zdrowsze dania w restauracjach, które są gotowane na parze lub grillowane.
Więcej informacji
Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych udostępnia wskazówki żywieniowe i informacje o programach pomocy żywnościowej.
Prawa autorskie © 2025 HealthDay. Wszelkie prawa zastrzeżone.
