Zdjęcie: Adobe Stock
Naukowcy doszli do wniosku, że alkohol odegrał rolę w kształtowaniu złożonych społeczeństw, choć wpływ ten ewoluuje w czasach współczesnych wraz ze wzrostem popularności samotnego spożywania alkoholu.
Ludzie spożywają alkohol od tysiącleci. Etanol, produkt uboczny fermentacji drożdży, stymuluje uwalnianie endorfin, dopaminy i serotoniny – neuroprzekaźników związanych z przyjemnością. Nasza genetyczna predyspozycja do alkoholu prawdopodobnie ma swoje korzenie w mechanizmach przetrwania naszych przodków. Wcześni ludzie polegali na zapachu fermentujących owoców, aby zlokalizować źródła pożywienia, a jego właściwości przeciwdrobnoustrojowe zapewniały ochronę przed patogenami.
Dowody historyczne wskazują na obecność alkoholu w starożytnych kulturach na całym świecie, w tym w Mezopotamii, Egipcie, Grecji, Chinach i imperiach Mezoamerykańskich. Na przykład w społeczeństwie sumeryjskim piwo miało znaczenie duchowe, ekonomiczne i polityczne. Było ofiarowywane bóstwom, aby zapewnić sobie przychylność, używane jako waluta dla robotników i rozdawane podczas oficjalnych wydarzeń, aby wzmocnić hierarchie społeczne.
Opierając się na dokumentach archeologicznych i tekstowych, eksperci tacy jak dr Edward Slingerland z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej sugerują, że odurzenie mogło być katalizatorem rozwoju dużych, rozwarstwionych społeczności. Jego „hipoteza pijaństwa”, przedstawiona w książce z 2021 roku pt. „Drunk: How We Sipped, Danced, and Stumbled Our Way to Civilization” , sugeruje, że kulturowe korzyści płynące z alkoholu kiedyś przyćmiewały związane z nim ryzyko.
Aby ocenić tę teorię, dr Václav Hrnčíř i jego zespół z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka przeprowadzili analizę międzykulturową. „Choć hipoteza jest przekonująca, brakowało jej empirycznego potwierdzenia ze względu na skąpe dowody archeologiczne i stronnicze źródła historyczne” – stwierdził Hrnčíř w swoim artykule w czasopiśmie „Nature” ( link ).
Korzystając z etnograficznych baz danych i modeli obliczeniowych, naukowcy zbadali rolę alkoholu w 186 społeczeństwach nieuprzemysłowionych. Zagregowali dane z archiwum eHRAF World Cultures, porównując powszechność napojów fermentowanych ze wskaźnikami złożoności społecznej. Analizy statystyczne uwzględniły zmienne, takie jak praktyki rolnicze, aby wyizolować wpływ alkoholu.
Badanie szczególnie skupiło się na piwie i winie, odróżniając je od wysokoprocentowych alkoholi powiązanych z negatywnymi skutkami. Wyniki ujawniły korelację między napojami fermentowanymi a rozwiniętymi systemami politycznymi. Starożytne elity podobno używały tych napojów do koordynowania pracy, tworzenia sojuszy i legitymizacji władzy. Hrnčíř wyjaśnił jednak, że alkohol nie był głównym czynnikiem, ale jednym z wielu czynników sprzyjających.
Obecnie rola alkoholu w społeczeństwie zmalała ze względu na powszechną dostępność i zmieniające się nawyki konsumpcyjne. „Współczesne wzorce picia w samotności mogą zniweczyć historyczne korzyści, potęgując szkody zdrowotne i społeczne” – ostrzegają naukowcy. Statystyki WHO podkreślają ten problem: alkohol przyczynia się do 3 milionów zgonów rocznie na całym świecie i dotyka prawie 400 milionów osób z zaburzeniami z nim związanymi.
(PAPKA)
abu/ agt/
