Dane te generowane są ze znacznym opóźnieniem, więc część z nich ma charakter historyczny, ale nie ma nowszych. Według poniedziałkowej publikacji Głównego Urzędu Statystycznego, w 2023 roku ponad połowa produktu krajowego brutto kraju została wytworzona w pięciu regionach: warszawskim, śląskim, wielkopolskim, dolnośląskim i małopolskim. Ten pierwszy rozwijał się najszybciej.
Określenie wartości PKB generowanej w poszczególnych regionach nie jest łatwe. Dlatego wstępne zestawienie PKB w regionach przedstawiamy pod koniec roku, czyli w grudniu 2025 roku. Dowiemy się, jaka była wartość w 2024 roku, ale dokładniejsze zestawienie na 2023 rok jest dostępne dopiero teraz. Najnowsza publikacja Głównego Urzędu Statystycznego ujawnia, gdzie przemysł ma największy udział w PKB, gdzie rolnictwo, gdzie handel, a gdzie usługi. Pozwala to na stworzenie mapy aktywności gospodarczej w Polsce.
Po pierwsze, PKB w 2023 roku szacowano na 3,4 bln zł, co oznacza nominalny wzrost o 10,1% w porównaniu z rokiem poprzednim. Mamy do czynienia z niżem demograficznym, więc na tę wartość wpłynęło mniej osób niż rok wcześniej, co oznacza, że wzrost per capita wyniósł 10,6% rok do roku, do 90 800 zł rocznie, czyli 7600 zł miesięcznie. To jest średnia wartość zarobków Polaka, wliczając w to osoby… bezrobotne.
Koncentracja gospodarcza rośnie
Pytanie brzmi, gdzie dokładnie to osiągnięto? Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, aż 18,3% z tego powstało w województwie warszawskim, 11,9% w województwie śląskim i 9,8% w województwie wielkopolskim. Są to główne regiony polskiej gospodarki, generujące łącznie 40% PKB. Jeśli dodamy województwa małopolskie i dolnośląskie, odsetek ten wzrasta do 56,4%.
Kod HTML
Rozszerzając region stołeczny Warszawy na całe województwo mazowieckie, mamy 61,8% PKB Polski w pięciu województwach. Jednak region stołeczny generuje 18,3%, podczas gdy reszta województwa mazowieckiego stanowi zaledwie 5,4%. W każdym razie te pięć województw, czyli mniej niż jedna trzecia, generuje prawie dwie trzecie produktu krajowego brutto . Dla porównania, rok wcześniej było to 61,6%; dwa, trzy i cztery lata wcześniej – 61,2%; a pięć lat wcześniej, w 2018 roku – 61,1%. Zatem koncentracja gospodarcza rośnie .
Koncentracja rośnie w wyniku szybszego wzrostu PKB w wiodącym regionie, regionie warszawskim. W 2023 r. wzrósł on o 15,3% rok do roku, a sektor przemysłowy odnotował wzrost wartości dodanej o 30,2%. Drugi najwyższy wzrost odnotowano w województwie świętokrzyskim (+12,1% rok do roku nominalnego PKB), napędzanym głównie przez przemysł (+20,4% wartości dodanej), a trzeci najwyższy wzrost odnotowano w województwie podkarpackim (+11,5% rok do roku), napędzanym głównie przez budownictwo (+17,7% wartości dodanej).
Specjalizacje poszczególnych województw
Nie oznacza to jednak, że regiony zaznaczone na mapie odcieniami zbliżonymi do bieli w niewielkim stopniu przyczyniają się do rozwoju gospodarki. Po prostu kształtują ją w sposób, który tradycyjnie generuje mniejszą wartość dodaną, ale jest niezbędny do funkcjonowania gospodarki, zapewniając jej bezpieczeństwo, na przykład bezpieczeństwo żywnościowe.
Przykładowo, województwo mazowieckie , obejmujące województwo mazowieckie z wyłączeniem Warszawy oraz region warszawski: Grodzisk Mazowiecki, Mińsk Mazowiecki, Legionowo, Otwock, Piaseczno, Nowy Dwór, Pruszków i Wołomin, generuje zaledwie 5,4% PKB, ale w rolnictwie przyczynia się aż do 18,7% wartości dodanej kraju . Na drugim miejscu w rolnictwie znajduje się województwo wielkopolskie (14,1% wartości dodanej rolnictwa w Polsce), a na trzecim województwo lubelskie (7,6%). Te trzy województwa łącznie wytwarzają 40,4% wartości dodanej rolnictwa w Polsce.
Przemysł koncentruje się w województwie śląskim, gdzie wytwarzane jest 15,2% wartości dodanej w tym segmencie gospodarki kraju . Drugie miejsce zajmuje województwo warszawskie (10,6%), a trzecie wielkopolskie (10,3%). Jak widać, przemysł jest mniej skoncentrowany niż gospodarka i rolnictwo ogółem, a trzy największe regiony odpowiadają za zaledwie 36,1% wartości dodanej.
Podobnie wygląda sytuacja w budownictwie , gdzie wiodący region warszawski odpowiadałby za 16,3% wartości dodanej sektora w 2023 r. , podczas gdy województwo śląskie odpowiadałoby za 12%, a wielkopolskie za 10%. Łącznie 38,4% to miejsca, w których powstaje najwięcej mieszkań, biurowców i obiektów komercyjnych.
Koncentracja handlu jest znacznie większa i to właśnie w tym obszarze region warszawski zajmuje wysoką pozycję w ogólnym rankingu. Warszawa i okolice odpowiadają za aż 22,7% wartości dodanej w polskim handlu, drugie miejsce zajmuje województwo śląskie (10,9%), a trzecie wielkopolskie (10,5%). Łącznie te trzy regiony odpowiadają za 44,1% wartości dodanej w handlu w gospodarce.
Podobnie skoncentrowany jest sektor finansowy . Region stołeczny odpowiada za 27,7% wartości dodanej sektora finansowego w Polsce, województwo śląskie za 10,9%, a wielkopolskie za 8,4%. Koncentracja central banków i firm ubezpieczeniowych w stolicy jest wyraźną zaletą. Trzy wiodące województwa łącznie odpowiadają za 47% wartości dodanej sektora finansowego w polskiej gospodarce.
Wreszcie, jeśli chodzi o usługi , koncentracja jest nieco niższa, ale region warszawski nadal odpowiada za ponad 20%, a dokładniej 20,1% w 2023 r. Drugie miejsce zajęło województwo śląskie (10,9%), a trzecie województwo małopolskie (9,4%). Tutaj główne obszary obejmują administrację publiczną i obronę narodową (33,1% wartości dodanej usług w PKB w drugim kwartale), IT, działalność profesjonalną i naukową (25,1% PKB), obsługę rynku nieruchomości (15,3% PKB), transport (14,2%) i media (10,1%). Koncentracja administracji państwowej w Warszawie robi różnicę. Próba dekoncentracji i utworzenia Ministerstwa Przemysłu w Katowicach była stosunkowo krótkotrwała, trwała od 2024 r. do sierpnia 2025 r. Ministerstwo zostało od tego czasu zniesione i włączone do Ministerstwa Energii.
Autor: Jacek Frączyk, redaktor Business Insider Polska
Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Google News.
Źródło
