Warszawa, 21.03.2025. Minister nauki i szkolnictwa wyższego Marcin Kulasek rozmawiał z Polską Agencją Prasową w siedzibie ministerstwa w Warszawie. PAP/Piotr Nowak
Ministerstwo Nauki ma ocenić projekt ustawy o Polskiej Akademii Nauk, który przygotowało prezydium akademii. Minister nauki i szkolnictwa wyższego Marcin Kulasek w rozmowie z PAP podkreślił, że reforma tej instytucji powinna odpowiadać potrzebom całego środowiska PAN, „a nie tylko jednej frakcji”.
Transformacja Polskiej Akademii Nauk jest jednym z najważniejszych wyzwań dla Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zapytany przez PAP o plany na przyszłość w tym zakresie, szef resortu Marcin Kulasek wskazał, że akademia przygotowała projekt ustawy, który zostanie przedstawiony do dyskusji 26 marca br. podczas spotkania z udziałem przedstawicieli ministerstwa, prezydium akademii, a także przedstawicieli instytutów PAN i związków zawodowych PAN.
„Będziemy dyskutować nad projektem ustawy, który prezes Polskiej Akademii Nauk złożył w ministerstwie. Jeśli w Polskiej Akademii Nauk będzie jednomyślna zgoda co do ich wersji wniosku, podejmiemy dialog i jesteśmy gotowi współpracować przy tej inicjatywie. Warunkiem jest poparcie tego projektu ustawy w formie zaproponowanej przez Prezydium Polskiej Akademii Nauk przez całe środowisko związane z Polską Akademią Nauk” – oświadczył minister.
Marcin Kulasek przypomniał, że jego ministerstwo również posiada własny projekt nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk. „Pozostaję jednak otwarty na liczne modyfikacje w tym projekcie, zgodnie z otrzymanymi opiniami na temat proponowanego aktu” – podkreślił.
Ta ministerialna inicjatywa została upubliczniona w lipcu 2024 r. Obejmowała ona plany przeniesienia nadzoru nad PAN z premiera na ministra nauki i szkolnictwa wyższego. W związku z tym wszelkie zatwierdzenie statutu PAN i jego zmian przez Zgromadzenie Ogólne PAN wymagałoby uprzedniej zgody ministra. Zgodnie z tą propozycją minister miałby również prawo do unieważnienia uchwały organów PAN, która nie dotyczy badań naukowych i rozwoju, w przypadku gdy jest ona sprzeczna z ustawą lub statutem PAN. Projekt wywołał znaczne kontrowersje w społeczności PAN, co doprowadziło do ożywionej debaty między akademią a ministerstwem, która miała również miejsce w mediach.
Marcin Kulasek, który od połowy stycznia pełni funkcję ministra, poinformował, że instytuty Polskiej Akademii Nauk zwróciły się do jego ministerstwa. „Chcą podjąć dyskusję na temat ustawy zaproponowanej przez Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Dlatego w najbliższą środę w siedzibie ministerstwa tworzymy platformę dyskusyjną. Tam przedstawimy kolejne kroki. Ostatecznie społeczność Polskiej Akademii Nauk najlepiej rozumie swoje potrzeby. Mam nadzieję, że wspólnie sformułujemy ustawę, która będzie odpowiadać wszystkim. Założenie jest takie, że priorytetem muszą być potrzeby całej społeczności, a nie tylko jednej frakcji” – wspomniał w wywiadzie dla PAP.
„Jeśli okaże się, że istnieje pełna zgoda na propozycję wysuniętą przez Prezydium Polskiej Akademii Nauk, będziemy postępować w tym kierunku. Jeśli jednak konsensus w tej inicjatywie nie będzie, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ma własną propozycję, która nie zyskała powszechnej akceptacji, ale może służyć jako podstawa do dyskusji” – podsumował minister.
Na pytanie, czy Polska Akademia Nauk powinna pozostać pod nadzorem premiera, czy też zostać przekazana ministrowi nauki i szkolnictwa wyższego – jak sugerowano w projekcie ustawy ministerialnej z ubiegłego roku, Marcin Kulasek odpowiedział: „Prezydium akademii i środowisko nie zgadzają się na to (nadzór ministra nauki – PAP), dlatego nie realizujemy tej propozycji. Nadzór rzeczywiście ułatwiłby nam finansowanie instytutów Polskiej Akademii Nauk, którymi wyrazili zainteresowanie”.
„Instytuty zwróciły się do nas i odbyły się dyskusje na temat tego, czy same instytuty mogłyby podlegać ministerstwu. Jednak musi to zostać opracowane wspólnie i uzgodnione. Jeśli taka decyzja zostanie podjęta, jesteśmy na nią otwarci” – zauważył minister.
Zaznaczył również, że propozycja zmiany nadzoru „musi wyjść od środowiska” i że samo Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego „nie chce jej narzucać”.
W odpowiedzi na pytanie o harmonogram reformy minister Kulasek zauważył, że nie ma potrzeby się spieszyć. „Czy zajmie to miesiąc, sześć miesięcy czy rok – trudno określić. Wolałbym przyspieszyć proces, ale najważniejszy jest dialog i osiągnięcie konsensusu. Nie chodzi tylko o zaspokojenie oczekiwań prezydium lub korporacji, a niekoniecznie instytutów” – stwierdził.
Nauka w Polsce, Anna Ślązak, Anna Bugajska (PAP)
zan/ abu/ bar/ mhr/
