Zdjęcie: Adobe Stock
W Polsce na przewlekłą chorobę nerek cierpi około 4,7 miliona osób, jednak tylko 5 procent z nich otrzymało diagnozę, jak podkreślają eksperci z okazji Światowego Dnia Nerek, obchodzonego 13 marca. W przypadku braku leczenia schorzenie to może rozwinąć się w ciężką niewydolność nerek, wymagającą terapii nerkozastępczej.
W 2025 r. Światowy Dzień Nerek będzie obchodzony pod hasłem: „Czy twoje nerki są w porządku? Wykryj wcześnie. Chroń zdrowie swoich nerek”.
Globalna częstość występowania przewlekłej choroby nerek (PChN) nadal rośnie. Prognozy wskazują, że do 2040 r. będzie ona piątą najczęstszą przyczyną zgonów. W Polsce ponad 4,7 mln osób cierpi na PChN, ale zdiagnozowano ją tylko u 5% z nich. Oznacza to, że większość pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że rozwija się u nich stan, który nieuchronnie prowadzi do niewydolności nerek.
W Polsce powikłania wynikające z niewydolności nerek powodują około 80 000 do 100 000 zgonów rocznie. Liczba ta jest porównywalna ze zgonami z powodu raka. Dlatego wczesne rozpoznanie i skuteczne leczenie PChN są kluczowe, ponieważ mogą spowolnić postęp choroby i poprawić jakość życia osób dotkniętych tą chorobą.
CKD jest często określana mianem cichego zabójcy ze względu na jej często bezobjawowy rozwój. Aby ułatwić wczesne wykrycie, niezbędne są regularne badania moczu i krwi na obecność kreatyniny. Analiza moczu może ujawnić białkomocz, zdefiniowany jako wydalanie ponad 150 mg białka dziennie, co stanowi wskaźnik ryzyka CKD. Ponadto pomiar poziomu kreatyniny jest niezbędny do obliczenia szacowanego współczynnika filtracji kłębuszkowej (eGFR), kluczowego parametru oceniającego czynność nerek.
Wyraźne objawy przewlekłej niewydolności nerek ujawniają się dopiero w późniejszych stadiach, kiedy to konieczne staje się leczenie nerkozastępcze, takie jak dializa lub przeszczep nerki.
W 2021 r. dializom poddawano w Polsce ponad 19 000 pacjentów, a około 6500 nowych pacjentów każdego roku dowiadywało się, że potrzebują tej terapii. Dializa nakłada znaczne obciążenia zarówno na pacjentów, jak i ich rodziny. Ponadto koszty związane z dializami stale rosną, przekraczając 65 000 zł rocznie na pacjenta, co stanowi znaczne obciążenie finansowe dla polskiego systemu opieki zdrowotnej.
W zaawansowanych fazach PChN możliwe jest opóźnienie postępu choroby i wydłużenie czasu trwania terapii nerkozastępczej. Obecnie pacjenci mają możliwość uczestniczenia w programie lekowym B.113, który obejmuje ketoanalogi aminokwasów wraz z dietą niskobiałkową.
Specjaliści nefrologii podkreślają, że odpowiednia dieta, wspomagana ketoanalogami, jest podstawą ochrony nerek (nefroprotekcji), opóźnia postęp choroby i poprawia jakość życia pacjentów. „Dla osób z przewlekłą chorobą nerek program B.113 jest nadzieją na lepsze życie” – stwierdziła prof. dr hab. Magdalena Krajewska, prezes Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, cytowana w komunikacie prasowym.
Dietetyk kliniczny i ekspert nefrologii dr Paulina Borek-Trybała zauważyła, że odpowiednie nawyki żywieniowe mogą znacznie opóźnić wystąpienie przewlekłej choroby nerek, a nawet całkowicie jej zapobiec. „Dieta w przypadku PChN musi być dostosowana do stadium choroby i powinna obejmować monitorowanie spożycia białka, sodu, fosforu i potasu. Na wczesnych etapach zaleca się dietę bogatą w owoce i warzywa, a także ograniczenie spożycia soli” – wyjaśniła specjalistka.
Wskazała również, że w zaawansowanych stadiach konieczna jest ścisła kontrola spożycia białka, a w niektórych przypadkach może być uzasadniona dieta niskobiałkowa uzupełniona o ketoanalogi. Utrzymanie odpowiedniego nawodnienia jest również kluczowe.
Odżywcza i zrównoważona dieta jest niezbędna do zapobiegania PChN, obok innych wyborów dotyczących stylu życia. Regularne kontrole zdrowia, monitorowanie ciśnienia krwi i poziomu cukru oraz minimalizowanie spożycia soli — szczególnie z przetworzonej żywności — może znacznie obniżyć ryzyko rozwoju choroby nerek.
Ważne jest również, aby zdać sobie sprawę, że szeroko popularne diety wysokobiałkowe, pomimo ich potencjalnych korzyści, nie są zalecane osobom narażonym na ryzyko rozwoju choroby nerek. Nadmierne spożycie białka może uszkodzić nefrony, podstawowe jednostki strukturalne nerek, przyspieszając tym samym postęp PChN.
Eksperci stwierdzili, że utrzymanie zdrowej diety, regularne poddawanie się badaniom profilaktycznym i zarządzanie czynnikami ryzyka może skutecznie chronić nerki, zapobiegając wystąpieniu przewlekłej choroby nerek. (PAP)
Nauka w Polsce
jjj/ bar/ amac/
