Uznański-Wiśniewski: Większość szkolenia astronautów wiąże się z nieoczekiwanymi sytuacjami

15.04.2025. Polska prezydencja w Radzie UE. Astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski drugiego dnia 3. Konferencji Bezpieczeństwa ESA, 15. w tym miesiącu na Zamku Królewskim w Warszawie. PAP/Radek Pietruszka

Ostatnie szkolenie w Europejskiej Agencji Kosmicznej w Niemczech, przygotowanie do lotu kapsuły Dragon w USA i dwa tygodnie kwarantanny – to najbliższe plany załogi Ax-4, jak powiedział PAP Sławosz Uznański-Wiśniewski, uczestnik tej misji. Wspomniał, że większość szkoleń astronautów koncentruje się na nieprzewidzianych okolicznościach.

Polski astronauta wziął udział w dwudniowej konferencji Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), która rozpoczęła się w poniedziałek w Warszawie. W rozmowie z PAP przyznał, że nadchodzące tygodnie poprzedzające jego wylot w kosmos będą niezwykle intensywne i trudne, szczególnie ze względu na czekające go podróże.

„W zeszłym tygodniu ukończyłem ostatni tydzień szkolenia w NASA. Uczestniczyłem w półdniowej symulacji, która odtwarzała normalne warunki pracy na orbicie i pokazała, jak będziemy komunikować się z Ziemią. Nagrałem przykładowe filmy edukacyjne i przeprowadziłem eksperymenty z wykorzystaniem modeli Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) znajdującej się w Johnson Space Center w Houston” – powiedział PAP podczas wywiadu we wtorek.

Dr Uznański-Wiśniewski dodał, że w tym tygodniu zakończy szkolenie w ośrodku Europejskiej Agencji Kosmicznej w Kolonii (Niemcy), a w przyszłym tygodniu uda się do Kalifornii (USA), aby dokończyć szkolenie z zakresu obsługi kapsuły Dragon i rakiety Falcon, która przetransportuje załogę misji Ax-4 na ISS.

Czterech astronautów przejdzie kwarantannę przez ostatnie dwa tygodnie przed startem. „To oznacza ścisłą kwarantannę podobną do tej, której doświadczyliśmy podczas pandemii COVID. Załoga i personel pomocniczy – w tym trenerzy personalni, część personelu ochrony, kucharze i ekipa filmowa – będą odizolowani w oczekiwaniu na lot kosmiczny” – wyjaśnił dr Uznański-Wiśniewski.

Podkreślił, że te dwa tygodnie nie będą okresem bezczynności i odpoczynku; raczej będą obejmowały intensywną pracę. Załoga Ax-4 ukończy ostateczne oceny medyczne i certyfikaty potwierdzające gotowość do lotu. Czterech członków załogi będzie również odpowiedzialnych za przeglądanie procedur w ostatniej chwili, przeprowadzanie eksperymentów lub ćwiczenie scenariuszy, które mogą pojawić się podczas startu rakiety lub na ISS.

„Astronauci są szkoleni na wszystkie potencjalne sytuacje, które mogą wystąpić na orbicie. Rzeczywiście, szkolenie w zakresie sytuacji nominalnych (tj. standardowych operacji, które są częścią planu misji) na stacji kosmicznej i przeprowadzanie eksperymentów stanowi bardzo małą część szkolenia. Znacznie większa część skupia się na przygotowaniu na nieoczekiwane scenariusze (tj. operacje awaryjne) i sytuacje awaryjne (tj. awarie). Szkolenie koncentruje się na tych aspektach. Chociaż są rzadkie, są najtrudniejsze. Oczywiście mamy nadzieję, że ta wiedza pozostanie niewykorzystana i że będziemy napotykać tylko rutynowe scenariusze codziennych operacji na orbicie” – wyjaśnił polski astronauta.

Ocenił, że jedną z najbardziej ryzykownych faz misji jest start: „Astronauci siedzą w kapsule wewnątrz rakiety, która jest wypełniona paliwem. Rakieta zawiera ogromną ilość energii, aby wystrzelić kapsułę na orbitę”.

Powrót na Ziemię również wiąże się ze znacznym ryzykiem. „Kapsuła i Międzynarodowa Stacja Kosmiczna orbitują z prędkością 27 000 km/h. Po powrocie kapsuła jest zwalniana podczas podróży przez atmosferę, a my lądujemy na spadochronach w oceanie” – wyjaśnił.

Rozmówca PAP podkreślił, że astronauci przechodzą również szkolenie psychologiczne: „Jesteśmy wybierani na podstawie konkretnych cech psychologicznych, w tym sposobu radzenia sobie ze stresem, ograniczeniami czasowymi i sytuacjami zagrażającymi życiu. Znaczna część szkolenia koncentruje się również na tym aspekcie”.

Polak planuje zabrać na orbitę kilka przedmiotów symbolicznie związanych z Polską, takich jak kawałek soli z Wieliczki, wiersze Wisławy Szymborskiej i pamiątki po Marii Skłodowskiej-Curie. Przedmioty osobiste, które astronauci mogą zabrać na ISS, są ograniczone do maksymalnej wagi 1,5 kg i muszą zmieścić się w małym standardowym opakowaniu znanym jako zestaw preferencji osobistych. „Ostatecznie decyzja o tym, co zabiorę na orbitę, nie należy wyłącznie do mnie. Mam jednak kilka rzeczy osobistych, które wiele dla mnie znaczą i które chciałbym zabrać” – ujawnił Uznański-Wiśniewski.

Zauważył, że większość ciężaru i objętości ładunku, który będzie towarzyszył zespołowi misji Axiom 4 na orbicie, składa się ze sprzętu, próbek biologicznych i odczynników chemicznych niezbędnych do przeprowadzania eksperymentów naukowych na pokładzie ISS. „Wszystko to sprowadzamy specjalnie po to, aby polskie instytucje naukowe i firmy mogły prowadzić badania i demonstracje, które później wykorzystają jako rozwiązania technologiczne oferowane na rynku komercyjnym” – podkreślił.

Dr Uznański-Wiśniewski – jedyny członek załogi Ax-4 – nie ma rezerwowego astronauty. Wyjaśnił, że Europejska Agencja Kosmiczna ocenia, że prawdopodobieństwo wystąpienia problemu medycznego lub istotnego podczas szkolenia astronautów jest niskie. Kwestie kosztów również odgrywają rolę – szkolenie jednego astronauty zamiast dwóch jest bardziej ekonomiczne i mniej czasochłonne.

„W związku z tym ustalono, że tym razem nie ma potrzeby szkolenia rezerwowego astronauty. Mam nadzieję, że w moim przypadku będzie to potwierdzeniem tego założenia. Jestem w pełni przygotowany do tej misji i z niecierpliwością wyczekuję czasu spędzonego na orbicie” – podsumował Sławosz Uznański-Wiśniewski.

Misja Ax-4, której start zaplanowano na koniec maja i początek czerwca, będzie stanowić kolejną komercyjną załogową wyprawę prowadzoną przez Axiom Space. Zaangażowanie polskiego astronauty jest wynikiem umowy zawartej między Ministerstwem Rozwoju i Technologii a ESA w celu przygotowania i realizacji polskiej misji naukowo-technicznej IGNIS na ISS. Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) również uczestniczy w przygotowaniach jako agencja wykonawcza Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

Międzynarodową załogę tworzą: Peggy Whitson (USA) – dowódca misji; Sławosz Uznański (Polska/ESA) – specjalista misji; Shubhanshu Shukla (Indie) – pilot misji; i Tibor Kapu (Węgry)

Źródło