System kaucyjny w Polsce wszedł w życie na początku października. Opakowania po mleku zostały wyłączone z systemu. Kartony i butelki nadal będą umieszczane w żółtych pojemnikach. Branża mleczarska to silna gałąź kluczowego polskiego przemysłu spożywczego, a głównym dostawcą opakowań jest międzynarodowy koncern Tetra Pak. Jacek Frączyk, redaktor Business Insider Polska, rozmawia z Alexem Henriksenem, dyrektorem zarządzającym globalnego giganta opakowań Tetra Pak East Europe, o branży mleczarskiej i o tym, jak odzyskiwane są materiały z opakowań, takich jak kartony po mleku.
Produkcja żywności stanowi ponad 20% polskiej produkcji przemysłowej , a przetwórstwo mleka jest wiodącym sektorem, odpowiadającym za blisko 6%. Według najnowszych badań Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), przeciętny Polak spożywa miesięcznie 3,3 litra mleka, pół kilograma jogurtu, 0,8 kg sera i 0,4 kg śmietany. Jednak opakowania po produktach mlecznych nie będą objęte systemem kaucyjnym i nadal będziemy musieli wyrzucać je do żółtego pojemnika. Jak przyznała wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska w momencie projektowania przepisów, głównymi powodami wyłączenia opakowań po produktach mlecznych były względy sanitarne , możliwość utrzymania czystości w punktach skupu oraz skład kartonów po mleku.
Głównym opakowaniem mleka w Polsce nie są tak naprawdę „kartony” same w sobie; w przeciwnym razie nie znalazłoby się ono w żółtym pojemniku. Ich produkcja wymaga zestawu trzech surowców: tektury, aluminium i plastiku. Recykling tych materiałów wymaga złożonego procesu i specjalistycznego sprzętu. Co więcej, tektura podbija dotychczas niezbadane obszary i zastępuje tworzywa sztuczne. Jedną z innowacji jest „tekturowe” wnętrze nowego modelu samochodu.
Jacek Frączyk, redaktor Business Insider Polska: W Polsce sektor produkcji żywności jest największym sektorem przemysłowym, na czele z przemysłem mleczarskim i przetworami mlecznymi. Branża ta sprzeciwiła się wprowadzeniu systemu kaucyjnego, a Państwo są głównym dostawcą opakowań. Jak wygląda obecna sytuacja w przetwórstwie mleka w Polsce z perspektywy głównego producenta opakowań wykorzystywanych przez tę branżę?
Alex Henriksen, dyrektor zarządzający Tetra Pak East Europe: Jeszcze kilka lat temu polski sektor przetwórstwa mleka był postrzegany jako stabilny, choć nieco konserwatywny, filar gospodarki rolno-spożywczej.
Polski przemysł mleczarski coraz bardziej wyznacza trendy zmian i rozwoju na całym kontynencie. Dzięki wysokiej produkcji mleka Polska znalazła się już w czołówce największych producentów mleka w UE, zajmując obecnie trzecie miejsce na kontynencie.
Jest to efekt konsekwentnych inwestycji w podnoszenie efektywności produkcji, ale także w automatyzację produkcji i technologie, które zmniejszają zużycie energii i wody w procesie przetwarzania.
Jednocześnie zmieniają się oczekiwania dotyczące dostarczania mleka i produktów mlecznych konsumentom. Jeszcze dekadę temu wybór rodzaju opakowania wydawał się kwestią drugorzędną. Dziś – napędzane przepisami, rosnącą świadomością konsumentów i samą branżą – aseptyczne opakowania kartonowe stają się symbolem zrównoważonego podejścia do rynku.
Dla producentów nabiału coraz ważniejsze staje się, aby opakowanie nie tylko chroniło produkt, ale także opowiadało historię marki. Historię innowacji, która zachowuje równowagę między tradycją a nowoczesnością, troską o środowisko i gospodarką o obiegu zamkniętym.
Czy w kontekście polskim dysponujemy rozwiązaniami i infrastrukturą niezbędną do zbudowania gospodarki o obiegu zamkniętym? To kosztowne inwestycje o ryzykownym zwrocie. Opakowania Tetra Pak zawierają tekturę, plastik i aluminium. Jak wygląda recykling w takim przypadku?
Wiele się w tym obszarze zmienia. W 2023 roku, wspólnie ze Stora Enso, uruchomiliśmy w Ostrołęce nowoczesną linię recyklingową do przetwarzania kartonów po płynnej żywności, potrajając dotychczasowe moce przerobowe w Polsce. Inwestycja o wartości 29 milionów euro zapewnia efektywne oddzielanie włókien papierowych od warstwy PolyAl, czyli polimerów i aluminium, a następnie przetwarzanie tektury, która średnio zawiera około 70% tektury w takich opakowaniach.
W ten sposób odzyskany surowiec może zostać wykorzystany do produkcji innych produktów, np. pudełek na pizzę, chusteczek higienicznych lub zeszytów, co pomaga zapewnić obieg surowców w gospodarce.
Wspomniany PolyAl jest następnie przesyłany do zakładu przetwarzającego tę frakcję, gdzie jest przetwarzany na granulat, który może być wykorzystywany do produkcji takich wyrobów jak palety, kołpaki, bębny kablowe, meble, a nawet pokrycia dachowe.
Te inicjatywy dotyczące recyklingu są zgodne z celami unijnego rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR), które obejmuje wdrożenie wymogów dotyczących projektowania opakowań pod kątem ich przydatności do recyklingu, konieczność wdrożenia rozwiązań zapewniających masowy recykling opakowań oraz redukcję odpadów opakowaniowych na poszczególnych etapach. Trwają również prace nad przygotowaniem nowych polskich przepisów dotyczących rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP).
Producenci opakowań postrzegają rozszerzoną odpowiedzialność producenta (ROP) jako obciążenie dla dofinansowania zbiórki odpadów w gminach, które stracą na systemie kaucji. Czy wpłynie to również na efektywność systemów recyklingu opakowań?
Obecnie, dzięki wspomnianej inwestycji w linię recyklingową w Ostrołęce, Polska dysponuje możliwościami przetwarzania wszystkich zużytych kartonów po płynnej żywności. Jednak podstawą wysokich wskaźników recyklingu poszczególnych kategorii opakowań jest efektywna i precyzyjna zbiórka.
Dlatego proponujemy, aby przy opracowywaniu nowych zasad rozszerzonej odpowiedzialności producenta ustawodawca ustalił indywidualny cel zbiórki dla tego rodzaju opakowań, ponieważ mogłoby to zwiększyć ich recykling. Zasady ekomodulacji będą również istotne przy ustalaniu proponowanej opłaty za opakowanie.
Zróżnicowanie stawek dla różnych typów opakowań w zależności od ich przydatności do recyklingu zachęci producentów do wybierania opakowań, które łatwiej poddać recyklingowi
Z punktu widzenia naszej branży, a także klientów pakujących mleko i soki w kartony, ważne jest, aby przepisy EPR zapewniały rozwiązania dla opakowań kartonowych na płynną żywność.
Zmiany te zachodzą etapami – niedawno mówiliśmy o zmianach wynikających z dyrektywy SUP, która nakazała stosowanie nakrętek na opakowaniach napojów. Czy wszyscy producenci byli na to gotowi i jak przebiegało wdrażanie?
Unia Europejska jasno określiła wymóg: od lipca 2024 roku wszystkie jednorazowe pojemniki na napoje, z wyjątkiem szklanych i metalowych, muszą mieć na stałe przymocowane nakrętki. Przygotowaliśmy jednak siebie i naszych klientów do tej zmiany z dużym wyprzedzeniem – zaczęliśmy wprowadzać takie nakrętki w 2021 roku, dając klientom czas na dostosowanie się do przepisów przed upływem terminu.
Do czerwca 2024 roku dostarczyliśmy ponad 12 miliardów tych nakrętek, docierając do ponad pół miliarda konsumentów w Europie. Zainwestowaliśmy również w bardziej zrównoważone rozwiązania, zastępując surowce pierwotne materiałami roślinnymi, w tym trzciną cukrową, oraz certyfikowanymi tworzywami sztucznymi pochodzącymi z recyklingu.
Czytałem, że Tetra Pak również testuje papierowe nakrętki do swoich opakowań. Jak to idzie? Czy ten rodzaj nakrętek wpływa na smak i trwałość pakowanej żywności?
Naszym celem jest tworzenie opakowań wykonanych w całości z materiałów odnawialnych lub pochodzących z recyklingu, które nadają się do recyklingu. W Hiszpanii nawiązaliśmy współpracę z lokalnym producentem żywności, aby wprowadzić na rynek karton z nową, papierową nakrętką, zwiększając udział surowców odnawialnych w opakowaniu do 87%.
Testy opakowań z papierową nakrętką wciąż znajdują się w fazie pilotażowej i jak dotąd nie odnotowano żadnych doniesień o wpływie nakrętek na smak lub okres przydatności produktu. Naszym głównym celem jest sprawdzenie, czy papierowa nakrętka spełnia te same wymagania funkcjonalne, co dotychczas stosowana plastikowa nakrętka – takie jak łatwość otwierania opakowania, jego szczelność oraz wytrzymałość tektury podczas transportu.
Czytałem też, że Fiat testuje materiały z recyklingowanej tektury do produkcji plastikowych elementów wykończenia wnętrz samochodów. Czy jest to już stosowane na liniach produkcyjnych, czy to tylko próba? Zastanawiam się, czy doprowadzi to do nasilenia wylesiania, jeśli producent samochodów będzie potrzebował więcej tektury jako surowca.
Wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu we wnętrzach samochodów stało się rzeczywistością, i to nie tylko w testach. Niedawno wprowadzony na rynek Fiat Grande Panda to pierwszy na świecie model samochodu, w którym wykorzystano elementy pochodzące z recyklingu kartonów po napojach. Należą do nich wspomniane wcześniej warstwy polimeru i aluminium, czyli PolyAl, użyte do stworzenia takich elementów jak konsola środkowa, deska rozdzielcza i panele drzwi.
Wprowadzenie PolyAl do procesu produkcji samochodów stanowi realny przykład rozwiązania wspierającego gospodarkę o obiegu zamkniętym, której celem jest maksymalne wykorzystanie każdego surowca bez zwiększania presji na zasoby pierwotne, takie jak lasy.
Zmieniają się nawyki żywieniowe ludzi. W jakim stopniu wpływa to na działalność Tetra Pak? Czy wymaga to opracowania nowych technologii pakowania i nowych składów opakowań?
Wyraźnie obserwujemy zmianę nawyków żywieniowych konsumentów. Priorytetem jest dla nich nie tylko własne zdrowie, ale także ochrona środowiska.
Badanie Tetra Pak Index z 2023 r. wykazało, że 70% konsumentów uważa, że zdrowe produkty nie powinny szkodzić środowisku, a ponad połowa jest gotowa zmienić swoją dietę, aby chronić przyszłość naszej planety.
Ponad połowa uważa również, że dostarczanie zdrowej żywności jest obowiązkiem producentów żywności. Wspieramy producentów, oferując innowacyjne technologie pakowania, w tym aseptyczne opakowania kartonowe. Ten rodzaj opakowania wydłuża okres przydatności do spożycia bez konieczności przechowywania w warunkach chłodniczych i zapewnia większą efektywność logistyczną. Pozwala również na rozszerzenie oferty produktowej zgodnie z oczekiwaniami konsumentów.
To samo badanie wykazało, że biorąc pod uwagę prognozowany wzrost popytu na żywność – nawet o 60% do 2050 roku – konieczne będzie poszukiwanie nowych źródeł białka, takich jak białka roślinne lub białka alternatywne, produkowane z biomasy i fermentacji precyzyjnej. Wielu producentów wzbogaca już swoje produkty o różnorodne dodatki funkcjonalne, takie jak witaminy, minerały, prebiotyki i kwasy tłuszczowe omega-3.
Nieustannie rozwijamy innowacje, które zapewniają jeszcze bardziej zrównoważone rozwiązania opakowaniowe. Inwestujemy 100 milionów euro rocznie, aby osiągnąć ten cel i zamierzamy utrzymać ten poziom w nadchodzących latach, jednocześnie gwarantując najwyższe standardy bezpieczeństwa żywności i jakości produktów. Tetra Pak od lat realizuje swoją strategię innowacji w tym obszarze, koncentrując swoje wysiłki na wizji stworzenia idealnego opakowania papierowego o najniższym możliwym śladzie węglowym, wykonanego z surowców odnawialnych lub poddanych recyklingowi, pozyskiwanych w sposób odpowiedzialny, i w pełni nadającego się do recyklingu.
Oferujemy teraz opakowania z barierą papierową, zapewniającą ten sam poziom ochrony żywności. Ta warstwa zwiększa całkowitą zawartość surowców odnawialnych w kartonie do 90%, co oznacza, że ślad węglowy opakowania może zostać zmniejszony nawet o jedną trzecią.
Jaka przyszłość czeka rynek opakowań w nadchodzących latach?
Europejski rynek opakowań żywności przechodzi transformację, napędzaną zmieniającymi się preferencjami konsumentów, postępem technologicznym i coraz większymi wymogami regulacyjnymi. Konsumenci są coraz bardziej świadomi wpływu swoich wyborów na środowisko, co skłania ich do poszukiwania produktów w zrównoważonych opakowaniach. W związku z tym producenci żywności dostosowują swoje strategie, inwestując w innowacyjne rozwiązania, które spełniają te oczekiwania.
W kontekście przepisów ROP i PPWR producenci zobowiązani są do podejmowania działań mających na celu redukcję ilości odpadów opakowaniowych, zwiększenie możliwości recyklingu oraz zwiększenie udziału materiałów pochodzących z recyklingu w opakowaniach.
Przyszłość rynku opakowań spożywczych w Europie będzie kształtowana przez zrównoważony rozwój, innowacje technologiczne i rosnącą świadomość konsumentów. Producenci, którzy potrafią skutecznie zintegrować te elementy w swoich strategiach, zyskają przewagę konkurencyjną, ponieważ będą mogli łatwiej sprostać oczekiwaniom rynku.
Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Google News.
Źródło
