Coraz więcej osób w Polsce inwestuje w kryptowaluty, ale część z nich angażuje się w ryzykowne praktyki, takie jak hazard, jak wynika z badania przeprowadzonego przez Instytut Psychiatrii i Neurologii. Specjaliści ostrzegają, że całodobowy dostęp do rynku i perspektywa szybkich zysków mogą sprzyjać uzależnieniu, podobnie jak w przypadku gier kasynowych czy zakładów sportowych.
Badania przeprowadzone na tysiącu uczestników wykazały, że 31% z nich przejawiało wzorce zachowań powiązane z problematycznym używaniem – charakteryzujące się słabnącą kontrolą nad czasem, zasobami i reakcjami emocjonalnymi. Co ciekawe, 28% wykazywało również oznaki kompulsywnego uprawiania hazardu.
Rynki finansowe mogą wywoływać zachowania kompulsywne
Dr Michał Bujalski, socjolog z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego i współautor badania, podkreśla, że zjawisko to dotyczy szczególnie przedsięwzięć spekulacyjnych, które wiążą się ze strategiami krótkoterminowymi, podwyższonym ryzykiem i bodźcami psychologicznymi analogicznymi do hazardu – takimi jak próba odzyskania strat, poszukiwanie dreszczyku emocji czy wytrwałość pomimo niekorzystnych rezultatów.
– Choć inwestowanie różni się od hazardu, niektóre spekulacyjne praktyki handlowe celowo wykorzystują mechanizmy podobne do tych stosowanych w kasynie, aby zwiększyć zaangażowanie użytkowników – zauważył ekspert.
Narzędzia cyfrowe podsycają zachowania uzależniające
Podkreślił również rolę nowoczesnych platform — aplikacje inwestycyjne dostępne o każdej porze dnia i nocy korzystają z algorytmów, które śledzą aktywność użytkowników i dostosowują treści tak, aby podtrzymywać podwyższone stany emocjonalne i oczekiwania.
– Stała dostępność rynku, szybkie wahania cen i nadzieja na natychmiastowe zyski tworzą warunki, w których handel kryptowalutami może stać się tak uzależniający jak automaty do gry czy zakłady sportowe – wyjaśnia dr Bujalski.
Mężczyźni w wieku 30-40 lat stanowią główną grupę demograficzną wśród inwestorów kryptowalutowych . ShutterstockRosnące zainteresowanie Polaków walutami cyfrowymi
W Polsce osoby skłonne do ryzykownych inwestycji to zazwyczaj mężczyźni w wieku 30-40 lat z wykształceniem akademickim, którzy charakteryzują się impulsywnością, poszukiwaniem mocnych wrażeń oraz częstym poczuciem izolacji lub lęku.
„Nasze odkrycia pokazują, że kompulsywny handel kryptowalutami i hazard mają niemal identyczne podłoże psychologiczne. Ten trend odzwierciedla szersze wpływy społeczne, ukształtowane przez współczesne narracje gloryfikujące podejmowanie ryzyka i szybką akumulację bogactwa” – dodał dr Bujalski.
Globalna liczba inwestorów w kryptowaluty wzrosła o około 34% w latach 2023-2024, przekraczając 560 milionów użytkowników. W Polsce 94% dorosłych jest świadomych istnienia walut cyfrowych, a 11,7% deklaruje ich posiadanie (PIE, 2023).
Polskie badanie łączyło analizę jakościową (sześć grup fokusowych, N=48) z danymi ilościowymi (N=1000 inwestorów w wieku 18-50 lat). Wyniki wskazują na intensywne zaangażowanie: 21% handlowało kryptowalutami co tydzień, 5% angażowało się codziennie, a 31% monitorowało ceny codziennie.
Spekulacja a tendencje hazardowe
Jednocześnie 86,5% uczestników brało udział w grach hazardowych, głównie zakładach internetowych i losowaniach nagród.
Około 31% inwestorów kryptowalut może wykazywać problematyczne zachowania, przy czym u 90% z nich można stwierdzić poważne zaburzenia związane z hazardem.
„Nasze badania podkreślają, że platformy kryptowalutowe nie są wyłącznie centrami innowacji finansowych. Często tworzą one środowiska, w których rozwijają się zachowania uzależniające, potencjalnie szkodząc zdrowiu psychicznemu” – podkreślił dr Michał Bujalski.
Postuluje uznanie ryzykownego handlu kryptowalutami za nową formę uzależnienia behawioralnego, wymagającą działań profilaktycznych i interwencji terapeutycznych w celu złagodzenia skutków osobistych i społecznych.
