Zdjęcie: Adobe Stock
Projekt rozporządzenia Ministra Nauki, który został opublikowany w piątek na stronie internetowej RCL, ułatwia ocenę przedsięwzięć naukowych w dwóch odrębnych obszarach – naukach rodzinnych i weterynarii, wraz z działalnością Centrum Kształcenia Podyplomowego Medycznego. Projekt ten jest obecnie otwarty do konsultacji.
Projekt, opublikowany w piątek na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji, zakłada zmiany w obowiązujących przepisach wydanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2019 r., dotyczących oceny jakości naukowej.
Autorzy projektu ustawy podkreślili, że zmiany te są niezbędne, aby dostosować obecne przepisy do aktualizacji wynikających z rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 2022 r., które zidentyfikowało dwa nowe obszary oceny: nauki o rodzinie i nauki weterynaryjne. Proponowane przepisy mają na celu umożliwienie oceny działalności naukowej w ramach tych dyscyplin.
Ponadto projekt rozporządzenia pozwala na ocenę pracy naukowej Centrum Kształcenia Podyplomowego Medycznego (CMKP). Jest to w świetle zmian w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 2018 r., które zostały wprowadzone nowelizacją z 2024 r. dotyczącą CMKP, zapewniając, że przepisy dotyczące oceny obejmują również tę instytucję.
Konieczność zmian w przepisach uzasadniona jest również tym, że od 1 stycznia 2025 r. podmioty publiczne mają obowiązek przesyłania korespondencji za pośrednictwem zarejestrowanej usługi doręczania pism drogą elektroniczną.
Na decyzję o zmianie przepisów wpłynęły również „opinie zwrotne i wątpliwości interpretacyjne zgłoszone przez społeczność naukową po przeprowadzeniu oceny w 2022 r.” Komisja ds. Oceny Nauki (KEN) również przedstawiła komentarze dotyczące obowiązujących przepisów.
Badacze wskazali między innymi, że proces oceny niesłusznie wykluczał materiały z międzynarodowych konferencji naukowych, które nie zostały wymienione przez ministra, a także osiągnięcia doktorantów w szkołach doktorskich, jeśli byli zatrudnieni i oceniani przez instytucję nadzorującą program doktorancki. Naukowcy wyrazili również obawy dotyczące jasności co do tego, czy ocena powinna uwzględniać datę przyznania środków, czy też czas trwania realizacji. Pojawiły się również wątpliwości co do niezdolności Science Evaluation Commission do uwzględnienia wszystkich osób przyczyniających się do osiągnięcia naukowego w ocenie, nawet jeśli istniały obawy dotyczące tylko jednej osoby.
Z drugiej strony Europejska Komisja Edukacji Narodowej zauważyła, że konieczne są dostosowania „do pewnych przepisów dotyczących oceny wpływu działalności naukowej na funkcje społeczne i gospodarcze (…) oraz kwalifikacji podmiotów do dodatkowej oceny eksperckiej w celu przyznania kategorii naukowej A+”.
Projekt rozporządzenia określa, że zmienione przepisy ułatwią ocenę w dziedzinie nauk rodzinnych i nauk weterynaryjnych (poprzez szczegółowe określenie wagi podstawowych kryteriów oceny dla tych obszarów), a także rozszerzą zastosowanie rozporządzenia na Centrum Kształcenia Podyplomowego Medycznego. Ocena działalności naukowej CMPK będzie przeprowadzana na wniosek instytucji.
Po wprowadzeniu nowych przepisów wnioski o ocenę monografii naukowych i działalności naukowej będą musiały być składane za pośrednictwem skrzynki elektronicznej ministra lub na wskazany adres elektroniczny.
W świetle nadchodzących zmian, nie tylko artykuły opublikowane w czasopismach naukowych, ale także materiały z międzynarodowych konferencji naukowych, znajdujące się w uznanych bazach publikacji naukowych, będą uznawane za osiągnięcia brane pod uwagę przy ocenie.
Przepisy umożliwią również uwzględnienie osiągnięć doktorantów w procesie oceny osób „zatrudnionych w podmiocie ocenianym i zaliczonych do liczby N (liczba ocenianych pracowników – przyp. PAP), którzy w okresie oceny byli jednocześnie doktorantami w podmiocie prowadzącym szkołę doktorską”.
Projekt rozporządzenia wyjaśnia, że jednym z warunków uwzględnienia środków finansowych na realizację projektu w ocenie jest ich alokacja w okresie oceny, niezależnie od tego, kiedy zostaną wykorzystane. Za datę alokacji tych środków uznaje się datę decyzji o alokacji lub datę umowy.
Rozporządzenie obejmuje sekcję wprowadzającą nową skalę oceny – obok istniejącej – odnoszącą się do wpływu działalności naukowej na funkcje społeczne i gospodarcze. KEN lub eksperci będą mieli możliwość oceny zakresu wpływu geograficznie lub na podstawie stopnia kompletności wpływu (całkowity, szeroki, częściowy, ograniczony, marginalny).
Po wejściu w życie rozporządzenia zostanie przeprowadzona dodatkowa ocena ekspercka (w celu przyznania kategorii naukowej A+) dotycząca „działalności naukowej podmiotu w ramach dyscypliny naukowej lub artystycznej, jeśli został on sklasyfikowany w kategorii naukowej A i uzyskał łączną liczbę punktów równą lub przekraczającą próg ustalony przez Komisję dotyczący wartości odniesienia dla kategorii naukowej A w tej dyscyplinie”. Komisja ustali próg punktowy dla każdej dyscypliny na podstawie łącznej liczby punktów ocenianych podmiotów.
Zgodnie z proponowanymi środkami KEN będzie mieć prawo zignorować wkład poszczególnych autorów w osiągnięcie naukowe w ocenie, zamiast brać pod uwagę tylko całe osiągnięcie, jak dotychczas. Komisja może zdecydować się nie uznawać wkładu poszczególnych autorów, jeśli zostaną znalezione rozbieżności w Zintegrowanym Systemie Informacyjnym o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on lub jeśli istnieje „brak związku z pracami badawczymi lub rozwojowymi prowadzonymi w ocenianej jednostce”.
„Zmiany zaproponowane w projekcie rozporządzenia wpłyną pozytywnie na efektywne i sprawne przeprowadzanie ewaluacji w 2026 r. Przewidywane zmiany mają na celu podniesienie jakości i poziomu badań naukowych oraz podniesienie obecności i znaczenia polskiej nauki na arenie międzynarodowej” – podsumowali autorzy projektu.
Konsultacje publiczne w sprawie wniosku pozostaną otwarte do 24 marca. Oczekuje się, że rozporządzenie wejdzie w życie 14 dni po jego ogłoszeniu. (PAP)
Nauka w Polsce
abu/zan/
