Pracodawcy w Polsce wkrótce będą musieli konkurować o pracowników w wieku 50 lat i starszych. W obliczu starzejącego się społeczeństwa i ciągłych niedoborów siły roboczej to właśnie te doświadczone osoby zbliżające się do emerytury mogłyby stanowić podstawę siły roboczej. Wyzwanie? Często są pomijane.
/ 123RF/PICSEL
Rośnie zapotrzebowanie na pracowników. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego stopa bezrobocia w Polsce w 2024 r. utrzymywała się na niespotykanie niskim poziomie. W grudniu 2024 r. wyniosła 5,1%, co wskazuje, że polski rynek pracy stoi przed większymi wyzwaniami związanymi z niedoborem pracowników niż z ich nadwyżką . Liczne sektory — od produkcji, przez handel detaliczny, po usługi — zmagają się z obsadzeniem wakatów. W tym kontekście rozsądne jest, aby firmy poszukiwały talentów w grupach demograficznych, które wcześniej były pomijane, w tym osób powyżej 50. roku życia.
Czy pracownicy 50+ są kluczem do przyszłości rynku pracy?
Wzrost liczby ofert pracy i poszukiwanie kandydatów gotowych podpisać umowy stają się coraz powszechniejsze dla pracodawców borykających się z problemami kadrowymi. Rynek zaczyna stawiać czoła wyzwaniom stawianym przez zmiany demograficzne, wymagające zmian w podstawowych zasadach zatrudnienia.
„ Podstawowym wyzwaniem polskiego rynku pracy jest nie tylko utrzymanie, ale i zapobieganie wykluczeniu osób po 50. roku życia ” – stwierdza prof. Joanna Tyrowicz, członek Rady Polityki Pieniężnej, cytowana przez Strefę Biznesu. Uważa ona, że remedium na obecne wyzwania nie leży w kosztownych reformach, ale w zatrzymaniu negatywnego trendu marginalizacji starszych pracowników . „ Wystarczy nie dopuścić do wypychania tych osób z rynku pracy ” – podkreśla.
Ekspertka podkreśla uporczywy problem, który nie zmienił się od lat. Pracownicy, którzy osiągają wiek 50 lat, napotykają na znaczne bariery. Ich szanse na znalezienie zatrudnienia gwałtownie spadają . „ Pracodawcy nadal akceptują osobę, która ma 49 lat i 11 miesięcy, ale gdy kończy 50 lat, pojawiają się wyzwania” – zauważa.
Dane demograficzne nie pozostawiają złudzeń. Będzie coraz więcej seniorów
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego polskie społeczeństwo starzeje się w szybkim tempie. Do 2023 r. osoby powyżej 60. roku życia będą stanowić 26,3% populacji, podczas gdy w 2005 r. było to zaledwie 17,2% . Największą grupę demograficzną stanowią osoby w wieku 65-69 lat . Ten trend wskazuje, że pula potencjalnych pracowników z doświadczeniem będzie się powiększać, a pracodawcy nie będą mogli jej ignorować.
Uprzedzenia i „magiczna bariera” ukończenia 50 lat to nie tylko żarty; stanowią one codzienną rzeczywistość dla wielu pracowników . Jednak problem ten wykracza poza kwestie demograficzne i dotyczy mentalności. Profesor Tyrowicz zauważa, że głęboko zakorzenione uprzedzenia przyczyniają się do niechęci do zatrudniania osób starszych. „To te same mechanizmy, które napędzają inne formy dyskryminacji: uprzedzenia, nadmierne uproszczenie i sprowadzanie osoby do pojedynczej cechy” – wyjaśnia.
Elastyczna praca – lekarstwo na wykluczenie?
Wydaje się, że jednym z możliwych rozwiązań jest propagowanie elastycznych form zatrudnienia. „ W Polsce odsetek osób pracujących w niepełnym wymiarze godzin z wyboru jest najniższy, jeden z najniższych w Europie ” – zauważa prof. Tyrowicz. Dodaje, że praca w niepełnym wymiarze godzin mogłaby pomóc wielu grupom demograficznym – w tym seniorom – w zrównoważeniu zobowiązań zawodowych z innymi potrzebami i obowiązkami.
Seniorzy są chętni do pracy i mają ku temu ważne powody. Według badania przeprowadzonego przez SW Research na zlecenie Job Impulse, imponujące 71% osób powyżej 60 roku życia wyraża chęć kontynuowania pracy . Jedna trzecia respondentów (35%) preferuje zadania poznawcze , podczas gdy prawie 17% jest otwartych na prostsze role. Główne motywacje? Głównie potrzeba dodatkowego dochodu (62,9%), wraz z pragnieniem struktury, zaangażowania i interakcji społecznych.
Rynek pracy nie ma alternatywy, ponieważ potrzebuje osób w wieku 50 lat i więcej. Oczywiste jest, że polski krajobraz stoi przed koniecznością zmiany perspektywy zatrudniania osób starszych. Jak wskazują trendy demograficzne, ich liczba będzie nadal rosła, a z punktu widzenia korporacji stanowią oni doświadczonych, często wysoce zmotywowanych pracowników.
„ Problem ten utrzymuje się na polskim rynku pracy od 25 lat, a w tej dziedzinie nie poczyniono wielkich postępów ” – podsumowuje prof. Tyrowicz, cytowany przez portal Strefa Biznesu. Nadchodzące lata mogą być kluczowym momentem w przekształcaniu ram pracy w Polsce.
Agata Jaroszewska
