Po śmierci rodzica dzieci zazwyczaj kwalifikują się do pomocy finansowej w postaci renty rodzinnej. Niestety, wiele osób odkrywa dopiero po stracie bliskiej osoby, że dziecko nie kwalifikuje się do renty. Co powoduje taką sytuację? W jakich okolicznościach zatrudnienie rodzica nie spełnia wymogów ZUS, aby zapewnić rentę rodzinną jego dzieciom?
/ Wojciech Laski / East News
Spis treści:
Renta rodzinna po śmierci rodzica – wymagania
Renta rodzinna to rodzaj pomocy udzielanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych , mający na celu częściowe złagodzenie utraty dochodów spowodowanej śmiercią rodzica. Jednak aby dzieci zmarłego mogły otrzymać rentę rodzinną, samo zgon rodzica nie jest wystarczający. Czynnikiem decydującym są uprawnienia zmarłego do świadczeń w chwili śmierci.
Prawo do renty rodzinnej przysługuje członkom rodziny osoby, która w chwili zgonu:
● posiadał potwierdzone prawo do emerytury lub spełniał kryteria do jej uzyskania (np. osiągnął wymagany wiek emerytalny i okres składkowy),
● pobierał emeryturę pomostową,
● posiadał potwierdzone prawo do renty inwalidzkiej lub spełniał kryteria do jej uzyskania,
● pobierał świadczenia lub zasiłki przedemerytalne,
● otrzymywał świadczenia wyrównawcze dla nauczycieli.
Co weryfikuje ZUS, jeśli zmarły nie pobierał jeszcze emerytury lub renty?
Jeżeli zmarły nie udowodnił jeszcze swojego prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, ZUS musi najpierw ustalić, czy spełniał kryteria otrzymywania świadczenia w chwili śmierci. ZUS zakłada, że prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej istniało, jeżeli dana osoba spełniała wszystkie niezbędne warunki, ale nie złożyła jeszcze wniosku lub nie otrzymała formalnej zgody.
Aby mieć prawo do wyżej wymienionych świadczeń, zmarły musi spełniać następujące warunki:
● do emerytury – osiągnął wiek emerytalny i posiada wymagany okres ubezpieczenia (min. 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn),
● w przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy – ZUS ocenia, czy zmarły w chwili zgonu był całkowicie lub częściowo niezdolny do pracy (na podstawie orzeczenia lekarskiego) oraz czy posiadał wymagane okresy składkowe i nieskładkowe, które zależą od wieku, w którym powstała niezdolność:
○ 1 rok – jeżeli niezdolność powstała przed ukończeniem 20 roku życia,
○ 2 lata – w wieku od 20 do 22 lat,
○ 3 lata – w wieku od 22 do 25 lat,
○ 4 lata – w wieku od 25 do 30 lat,
○ 5 lat – po ukończeniu 30 roku życia.
Kiedy zatrudnienie nie uprawnia do renty rodzinnej?
Zatem, aby ZUS przyznał rentę rodzinną, zmarły musiał mieć prawo do emerytury, renty inwalidzkiej lub spełniać warunki do ich uzyskania w chwili śmierci – co obejmuje podleganie ubezpieczeniu społecznemu. W praktyce komplikacje pojawiają się, gdy dana osoba pracowała bez formalnej umowy lub na podstawie tzw. umów śmieciowych.
Praca „na czarno”, czyli bez ważnej umowy i rejestracji w ZUS, nie pozwala na ustalenie prawa do świadczeń. W takich przypadkach renta rodzinna nie jest przyznawana, chyba że zostanie udowodnione w postępowaniu sądowym, że istniał stosunek pracy i istniał obowiązek ubezpieczenia. Wniosek o rentę rodzinną można złożyć do ZUS dopiero po prawomocnym wyroku.
Podobnie wygląda sytuacja w przypadku umów cywilnoprawnych, takich jak umowy o dzieło. Ta forma zatrudnienia nie powoduje obowiązku płacenia składek na ubezpieczenia społeczne, więc jeśli zmarły był zatrudniony wyłącznie na podstawie takiej umowy i nie był ubezpieczony w ZUS, dzieci nie mają prawa do renty rodzinnej. Jednak sytuacja jest inna w przypadku umów o świadczenie usług: jeśli składki były odprowadzane na podstawie tych umów, a zmarły spełniał inne wymagania, renta może zostać przyznana.
WB
