Zdjęcie: Adobe Stock
Proponowane rozporządzenie Ministra Nauki, które zostało opublikowane w piątek na stronie internetowej RCL, ułatwia ocenę wysiłków naukowych w dwóch odrębnych obszarach — naukach rodzinnych i weterynarii — a także działalności Postgraduate Medical Education Center. Projekt ten jest teraz otwarty do konsultacji.
Inicjatywa, o której poinformowano w piątek na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji, ma na celu nowelizację przepisów rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 2019 r. w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej.
Jak podkreślili autorzy projektu ustawy, zmiany te są niezbędne, aby dostosować istniejące przepisy do zmian wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z 2022 r. W tym okresie w systemie oceny zidentyfikowano dwa dodatkowe obszary: nauki o rodzinie i nauki weterynaryjne. Proponowane przepisy mają na celu ułatwienie oceny działalności naukowej w ramach tych dyscyplin.
Ponadto projekt rozporządzenia zakłada przeprowadzenie ewaluacji działalności naukowej Centrum Kształcenia Podyplomowego Medycznego (CMKP), co ma zapewnić, że po zmianach w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 2018 r. – obecnie zmienionej ustawą o CMKP z 2024 r. – również ta instytucja zostanie objęta przepisami dotyczącymi ewaluacji.
Zdaniem autorów projektu, konieczność zmian w przepisach prawnych dodatkowo uzasadnia fakt, że od 1 stycznia 2025 r. podmioty publiczne będą zobowiązane do korzystania z usługi rejestrowanego doręczenia korespondencji drogą elektroniczną.
Podkreślono, że na decyzję o zmianie przepisów wpłynęły również „informacje zwrotne i wątpliwości interpretacyjne podniesione przez społeczność naukową po przeprowadzeniu oceny w 2022 r.”. Komisja ds. Oceny Nauki (KEN) również przedstawiła uwagi dotyczące obecnych przepisów.
Naukowcy wskazali, że ocena niesłusznie wykluczała materiały z międzynarodowych konferencji naukowych, które nie zostały wymienione przez ministra, a także osiągnięcia doktorantów w szkołach doktorskich, jeśli byli zatrudnieni i oceniani w instytucji zarządzającej szkołą doktorską. Naukowcy wyrazili również obawy dotyczące niejasności co do tego, czy ocena projektu powinna uwzględniać datę przyznania finansowania, czy okres realizacji. Ponadto sceptycyzm wynikał z niezdolności Komisji Ewaluacji Nauki do oceny wszystkich autorów osiągnięć naukowych, nawet jeśli mieli zastrzeżenia co do tylko jednego z nich.
Tymczasem Europejska Komisja Edukacji Narodowej zauważyła, że konieczne są zmiany w „niektórych przepisach dotyczących oceny wpływu działalności naukowej na funkcje społeczne i gospodarcze (…) oraz kwalifikowania podmiotów do dodatkowej oceny eksperckiej w celu przyznania kategorii naukowej A+”.
Projekt rozporządzenia określa, że zmienione przepisy umożliwią ocenę w dziedzinie nauk rodzinnych i nauk weterynaryjnych (poprzez szczegółowe określenie wag podstawowych kryteriów oceny dla tych obszarów) i rozszerzą również zakres rozporządzenia na Centrum Podyplomowej Edukacji Medycznej. Ocena działalności naukowej CMPK będzie przeprowadzana na wniosek tego podmiotu.
Po wejściu w życie nowych przepisów wnioski o ocenę monografii naukowych i działalności naukowej należy składać za pośrednictwem skrzynki elektronicznej ministra lub za pośrednictwem adresu elektronicznego.
Dzięki przewidywanym zmianom, przy ocenie osiągnięć będą brane pod uwagę nie tylko artykuły opublikowane w czasopismach naukowych, ale także materiały z uznanych międzynarodowych konferencji naukowych.
Rozporządzenie umożliwi uwzględnienie osiągnięć doktorantów w procesie oceny osób „zatrudnionych w podmiocie ocenianym i zaliczonych do liczby N (liczba ocenianych pracowników – przyp. PAP), które w okresie oceny były również doktorantami szkoły doktorskiej prowadzonej przez ten podmiot”.
Projekt rozporządzenia wyjaśnia, że jednym z kryteriów uwzględniania środków finansowych na realizację projektu w ocenie jest ich alokacja w okresie oceny — niezależnie od tego, kiedy zostaną faktycznie wykorzystane. Za datę alokacji uważa się datę decyzji o alokacji środków lub datę umowy.
Rozporządzenie wprowadza również nową skalę oceny — uzupełniającą obecną — odnoszącą się do stopnia wpływu działalności naukowej na społeczeństwo i gospodarkę. KEN lub eksperci będą mieli swobodę oceny zakresu wpływu, geograficznie lub na podstawie kompletności wpływu (całkowity, szeroki, częściowy, ograniczony, marginalny).
Po uchwaleniu rozporządzenia, zostanie przeprowadzona dodatkowa ocena ekspercka (w celu przyznania kategorii naukowej A+) dotycząca „działalności naukowej podmiotu działającego w ramach dyscypliny naukowej lub artystycznej, jeśli został sklasyfikowany w kategorii naukowej A i uzyskał wynik całkowity, który spełnia lub przekracza próg ustalony przez Komisję na podstawie wartości odniesienia dla kategorii naukowej A w tej dyscyplinie”. Komisja ustali próg punktowy dla każdej dyscypliny na podstawie wyników całkowitych ocenianych podmiotów.
Zgodnie z proponowanymi wytycznymi KEN będzie mógł pominąć wkład poszczególnych autorów w osiągnięcie naukowe podczas oceny, w przeciwieństwie do poprzedniego podejścia, które uwzględniało całe osiągnięcie naukowe. Komisja będzie mogła zignorować wkład poszczególnych autorów, jeśli zostaną znalezione rozbieżności w Zintegrowanym Systemie Informacyjnym o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on lub jeśli „nie ma związku z badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi prowadzonymi w ocenianej jednostce”.
„Proponowane zmiany w projekcie rozporządzenia wpłyną pozytywnie na efektywne i sprawne przeprowadzenie ewaluacji w 2026 r. Przewidywane zmiany wpłyną również na poprawę jakości i standardu badań naukowych oraz podniesienie znaczenia polskiej nauki na arenie międzynarodowej” – podsumowali autorzy projektu.
Konsultacje publiczne w sprawie tej inicjatywy trwają do 24 marca. Rozporządzenie ma wejść w życie 14 dni po jego ogłoszeniu. (PAP)
Nauka w Polsce
abu/zan/
