zdjęcie: materiały prasowe Uniwersytetu Jagiellońskiego
Naukowcy z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego badają i katalogują średniowieczną wieżę książęcą w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku, w której znajdują się rzadkie malowidła ścienne ilustrujące historię Lancelota z Jeziora. Zespół zidentyfikował również pory roku, w których siedem wieków temu wycinano drzewa pod budowę wieży.
XIV-wieczna wieża mieszkalna w Siedlęcinie – cenny przykład średniowiecznej architektury świeckiej i jedno z najważniejszych miejsc historycznych Dolnego Śląska – jest jedną z najlepiej zachowanych budowli z tamtej epoki w Polsce. Jej sława wynika z takich elementów, jak najstarsze drewniane stropy w Polsce i jedyne na świecie zachowane średniowieczne dzieła sztuki in situ przedstawiające sceny z legendy o sir Lancelocie.
Zespół badawczy Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierowany przez profesora Radosława Palonkę, realizuje projekt „Akademickie i cyfrowe podejście do ochrony dziedzictwa kulturowego” we współpracy ze Stowarzyszeniem „Wieża Książęca w Siedlęcinie”. Celem projektu jest kompleksowe skatalogowanie dzieł sztuki i skrupulatne udokumentowanie detali architektonicznych wieży.
„Celem tych prac jest udokumentowanie aktualnego stanu zarówno dzieł sztuki, jak i wieży. Za pomocą specjalistycznego oprogramowania mamy nadzieję poprawić widoczność fragmentów, z których wiele jest obecnie niewidocznych gołym okiem i trudnych do uchwycenia za pomocą zaawansowanych technik obrazowania” – wyjaśnił dr Radosław Palonka w komunikacie uniwersytetu. „Uwypuklenie majestatu tego zabytku i zaprezentowanie zaangażowania Uniwersytetu Jagiellońskiego w tego typu badania były dla nas priorytetami” – dodał.
Planowanym efektem prac digitalizacyjnych jest trójwymiarowy model wieży, wzbogacony o dane historyczne. Oprócz zilustrowania jej obecnego stanu, model będzie zawierał rekonstrukcje etapów budowy. Uniwersytet zadeklarował również zamiar cyfrowej rekonstrukcji utraconych elementów, wywnioskowanych z zapisów archiwalnych lub śladów fizycznych.
Obecne prace stanowią kontynuację badań zainicjowanych w 2008 roku przez zespół Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierownictwem dr. Przemysława Nocunia. Odkryto m.in. pozostałości muru obronnego otaczającego wieżę, fundamenty kamiennego mostu oraz dotychczas nieudokumentowane fragmenty fosy. Zbadano m.in. XV-wieczną wieżę bramną, późnośredniowieczny dwór oraz późniejszy blok kuchenny. Przeprowadzono również szczegółowe badania wewnętrznych stropów wieży.
„Analizy dendrochronologiczne ujawniły precyzyjne ramy czasowe – a nawet pory roku – wycinki drzew pod budowę. Drewno na strop parteru ścięto wiosną i latem 1313 roku, a na kolejne piętra pozyskano drewno w latach 1313-1315. Co ciekawe, w warstwach stropu znaleziono elementy rusztowań pochodzące z recyklingu, datowane na koniec 1312 i 1313 roku. Tak szczegółowe informacje na temat dynamiki budowy nie mają sobie równych w Europie” – zauważył dr Przemysław Nocuń.
Zbudowana około XIV wieku za panowania Henryka I, księcia jaworskiego, kamienna wieża ma prostokątny plan. Zaprojektowana jako budowla mieszkalna i obronna, pierwotnie składała się z sześciu kondygnacji: piwnic, parteru, trzech kondygnacji mieszkalnych i blanków. Otaczające ją umocnienia obejmowały mur i fosę.
Najbardziej charakterystyczną cechą wieży są polichromowane freski z lat 1320-1330, wykonane przez artystów z pogranicza szwajcarsko-niemieckiego. Centralnym punktem jest przedstawienie św. Krzysztofa niosącego Chrystusa, a także unikatowe dzieła sztuki in situ, opowiadające epizody z legendy sir Lancelota. (PAP)
jukka/ agt/
