zdjęcie: materiały prasowe Uniwersytetu Jagiellońskiego
Naukowcy z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego prowadzą badania i prace archiwalne nad średniowieczną wieżą szlachecką w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku, na której znajduje się rzadkie malowidło ścienne przedstawiające historię Lancelota z Jeziora. Zespół zidentyfikował również konkretne pory roku, w których pozyskiwano drewno na budowę wieży ponad siedem wieków temu.
XIV-wieczna wieża mieszkalna w Siedlęcinie – uznawana za cenne dziedzictwo średniowiecznej architektury świeckiej i jeden z najcenniejszych zabytków regionu – jest jedną z najlepiej zachowanych budowli z tamtej epoki w Polsce. Jej sława wynika z faktu, że znajdują się w niej najstarsze zachowane drewniane stropy w kraju oraz jedyne na świecie średniowieczne freski zachowane w oryginalnej oprawie, ilustrujące sceny z legendy o sir Lancelocie.
Badania wieży prowadzi zespół profesora Radosława Palonki w ramach projektu „Akademickie i cyfrowe podejście do ochrony dziedzictwa kulturowego” we współpracy ze Stowarzyszeniem „Wieża Książęca” w Siedlęcinie. Celem tej inicjatywy jest skrupulatne skatalogowanie dzieł sztuki i przeprowadzenie precyzyjnej inwentaryzacji architektonicznej konstrukcji.
„Nasze wysiłki koncentrują się na udokumentowaniu obecnego stanu zarówno fresków, jak i wieży” – wyjaśnił dr Radosław Palonka w oświadczeniu uniwersytetu. „Dzięki zaawansowanej analizie programowej dążymy do rekonstrukcji niewidocznych fragmentów dzieła sztuki, z których wiele jest obecnie nieuchwytnych dla standardowej fotografii. Priorytetem jest ukazanie znaczenia tego zabytku i podkreślenie roli Uniwersytetu Jagiellońskiego w jego badaniach” – dodał.
Przewidywane rezultaty obejmują szczegółowy, trójwymiarowy model wieży z warstwowymi danymi historycznymi, umożliwiający użytkownikom zapoznanie się z jej obecną formą oraz rekonstrukcją poprzednich faz architektonicznych. Projekt zakłada również wirtualną rekonstrukcję utraconych elementów, na podstawie dowodów archiwalnych lub śladów konstrukcyjnych.
Przedsięwzięcia te opierają się na badaniach zainicjowanych na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2008 roku przez zespół dr. Przemysława Nocunia. Odkrycia obejmują pozostałości obronnego ogrodzenia wieży, fragmenty starożytnego kamiennego mostu oraz nieodnotowane wcześniej fragmenty fosy. Badania objęły również sąsiednie obiekty, takie jak XV-wieczna brama, ceglany dwór z końca XV wieku oraz późniejszy aneks kuchenny. Szczegółowa analiza wewnętrznych stropów wieży dostarczyła dalszych informacji.
„Datowanie na podstawie słojów drzew pozwoliło na precyzyjne ustalenie chronologii budowy” – zauważył dr Przemysław Nocuń. „Drewno na parter zostało ścięte wiosną i latem 1313 roku, natomiast na piętrach wykorzystano drewno pozyskane między końcem 1313 a początkiem 1315 roku. Co ciekawe, w konstrukcjach stropów znaleziono elementy rusztowania pochodzące z recyklingu, wycięte pod koniec 1312 i 1313 roku. Ten poziom szczegółowości chronologicznej nie ma sobie równych w architekturze europejskiej”.
Zbudowana za panowania Henryka I, księcia jaworskiego, kamienna wieża ma prostokątny plan i pierwotnie łączyła funkcje mieszkalne i obronne na sześciu poziomach, obejmujących piwnice, pomieszczenia mieszkalne i ufortyfikowany dach. Niegdyś teren otaczał mur obronny i fosa.
Najcenniejszym skarbem wieży jest polichromia z lat 1320-1330, przypisywana szwajcarsko-niemieckim rzemieślnikom. Centralny obraz św. Krzysztofa niosącego Chrystusa towarzyszy wyjątkowym średniowiecznym przedstawieniom in situ przedstawiającym przygody sir Lancelota, związanym z Rycerzami Okrągłego Stołu. (PAP)
jukka/ agt/
