01.03.2025 PAP/Tomasz Gzell
Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych nie zajmują się odpadami tekstylnymi. Niemniej jednak w Polsce istnieją firmy, które odnawiają odzież używaną lub przetwarzają takie odpady na nowe tkaniny lub wypełnienia meblowe, o czym poinformowało Ministerstwo Środowiska w rozmowie z PAP.
Od stycznia 2025 r. używana odzież i tekstylia są w Polsce klasyfikowane jako odrębna frakcja odpadów. Przedmioty, których nie można już wykorzystać, należy oddać do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK).
Ministerstwo Klimatu i Środowiska, zwracając się do PAP, stwierdziło, że obecnie nie ma informacji na temat tego, jak skutecznie Polacy stosują się do nowego wymogu sortowania zużytych tekstyliów. Dane dotyczące odpadów zebranych w PSZOK-ach w 2025 r. będą dostępne dopiero w 2026 r.
W odpowiedzi na zapytania o los tekstyliów zdeponowanych w PSZOK-ach Ministerstwo Kultury i Środowiska wyjaśniło: „Podstawową funkcją PSZOK-ów jest w zasadzie gromadzenie odpadów komunalnych przywożonych przez mieszkańców. Jednak punkty te nie przetwarzają ani nie gospodarują odpadami; odbywa się to w wyspecjalizowanych obiektach”.
W odpowiedzi przesłanej do PAP ministerstwo przypomniało, że istnieją już technologie przetwarzania odpadów tekstylnych. „Na przykład recykling materiałów takich jak bawełna, wełna czy poliester może dać nowe tkaniny i produkty. W Polsce istnieją również przedsiębiorstwa, które ponownie wykorzystują odpady tekstylne do produkcji ściereczek czyszczących, wypełnień meblowych zastępujących gąbki, kompozytów do elementów ogrodowych i małych elementów architektonicznych. Ponadto na rynku krajowym istnieją firmy, które świadczą usługi odbioru używanej odzieży od klientów i przerabiają ją na nowe produkty lub odnawiają w celu odsprzedaży po obniżonych cenach” – zauważyło Ministerstwo Kultury i Środowiska.
Podkreślono również, że przepisy nie ograniczają zbiórki odpadów tekstylnych do PSZOK-ów. Odpady tekstylne (w tym obuwie) można już składować w różnych wyznaczonych miejscach, takich jak sklepy w centrach handlowych, które oferują takie usługi.
Ministerstwo zachęca lokalne władze do inicjowania działań mających na celu zmniejszenie wytwarzania odpadów i zwiększenie recyklingu i ponownego wykorzystania zasobów. Podkreślono, że metody takie jak zbiórka toreb „od drzwi do drzwi” okazały się skuteczne na całym świecie, wyznaczając konkretne dni, w których mieszkańcy mogą wystawiać torby z tekstyliami przed domami lub dostarczając pojemniki na tekstylia na obszarach miejskich.
Ministerstwo opowiada się również za tym, aby jednostki unikały wyrzucania użytecznych przedmiotów i szukały dla nich nowych właścicieli. Ułatwieniem może być utworzenie punktów wymiany używanej odzieży lub punktów wymiany używanych towarów przez gminy. Władze lokalne są zachęcane do współpracy z firmami i organizacjami, które dystrybuują używane przedmioty osobom potrzebującym, a także z przedsiębiorstwami, które chcą przetworzyć tekstylia na nowe produkty (np. materiały izolacyjne, legowiska dla zwierząt).
„Odpowiedzialne podejście do konsumpcji jest kluczowe w zapobieganiu marnotrawstwu tekstyliów. Powinniśmy brać pod uwagę jakość i trwałość kupowanych przez nas przedmiotów i wybierać ubrania wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu. Promowanie minimalizmu i świadomej konsumpcji jest warte zachodu, zachęcając nas do kupowania tylko tego, czego naprawdę potrzebujemy” – przekazało ministerstwo PAP.
Odpowiedzialność za gospodarkę odpadami nie powinna spoczywać wyłącznie na obywatelach i rządach, ale powinna obejmować również producentów używanych towarów. W związku z tym Polska planuje wdrożenie rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) w odniesieniu do tekstyliów, co zachęci producentów odzieży i obuwia do rozważenia gospodarki odpadami. Ministerstwo przypomniało, że zgodnie z nowelizacją dyrektywy ramowej w sprawie odpadów uzgodnioną na szczeblu UE, każde państwo członkowskie musi ustanowić system ROP dla określonych wyrobów tekstylnych, produktów zawierających materiały tekstylne i obuwia. „Obecnie trwa weryfikacja językowa i prawna uzgodnionego tekstu dyrektywy” – podsumowało Ministerstwo Klimatu.
PAP zapytał, czy istnieją jakieś ogólne wytyczne dotyczące recyklingu materiałów, takich jak zużyte gąbki, ściereczki, chusteczki nawilżane itp., i czy zużyte tekstylia należy prać przed przekazaniem do PSZOK. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wskazało, że nie ma ogólnokrajowych wytycznych w tej sprawie, ponieważ powinna być ona ustalana na szczeblu gminnym.
„Jednakże zanieczyszczone, zużyte materiały, które zostały wykorzystane np. do czyszczenia, mogą być w wyjątkowych przypadkach wyrzucane do pojemnika na odpady mieszane, ponieważ nie nadają się do recyklingu i mogą być wykorzystane do odzysku energii” – poinformowało ministerstwo. Nie dotyczy to tekstyliów silnie zanieczyszczonych chemikaliami, olejami lub innymi niebezpiecznymi substancjami. Takie odpady należy oddawać do wyspecjalizowanych punktów zbiórki, takich jak PSZOK.
Na pytanie, czy nieużyteczne ubrania można deponować w kontenerach typu PCK, ministerstwo odmówiło. Powtórzyło, że właściciele kontenerów na używaną odzież nie mają możliwości przekazania tych odpadów do PSZOK. Dlatego w takich kontenerach mogą być umieszczane tylko czyste, wielokrotnego użytku tekstylia.
PSZOK ma obowiązek przyjmować odpady tekstylne – zarówno te, które nadają się do użytku, jak i te, których już nie można używać. „Ocena tego, co stanowi odzież nieodpowiednią, może być jednak dość subiektywna – to, co jedna osoba uzna za nieodpowiednie, inna może uznać za nadające się do użytku” – czytamy w odpowiedzi przesłanej do PAP.
Nauka w Polsce, Ludwika Tomal (PAP)
poł/ agt/ amac/
