Zdjęcie: Adobe Stock
Wzrost masy ciała wiąże się z występowaniem ponad 200 chorób – przestrzega prof. Piotr Dobrowolski w rozmowie z PAP. Ponad połowa populacji Polski (59 proc.) zmaga się z nadwagą – ostrzega prof. Aleksander Prejbisz, który opowiada się za zmianą stylu życia i regularnymi badaniami profilaktycznymi.
Analiza danych zebranych z badań organizowanych przez NIKard wskazała, że mężczyźni żonaci są bardziej narażeni na nadwagę lub rozwój otyłości. Aby zrozumieć powody, PAP skonsultował się z prof. dr hab. n. med. Aleksandrem Prejbiszem i prof. Piotrem Dobrowolskim z Narodowego Instytutu Kardiologii.
PAP: Czy to dlatego, że Polki przygotowują posiłki dla swoich mężów jako znak uczuć, żonaci mężczyźni są bardziej narażeni na otyłość?
Prof. Aleksander Prejbisz: Prawdopodobnie nawyki żywieniowe mają na to wpływ, zwłaszcza jeśli obejmują wysokie spożycie tłuszczów, słodyczy i wysoko przetworzonej żywności. Jednak bardziej powiązałbym to ze zmianami stylu życia, które zachodzą po wejściu w związek — takimi jak zwiększone zobowiązania zawodowe, dodatkowe obowiązki, zmniejszona aktywność fizyczna i stres codziennego życia.
Co ciekawe, tego związku nie obserwuje się u kobiet, co nie oznacza, że nie są one dotknięte otyłością; raczej inne czynniki, takie jak nasilenie zaburzeń depresyjnych i ograniczona znajomość zagadnień zdrowotnych, czyli wiedza o własnym ciele, odgrywają ważniejszą rolę. Należy pamiętać, że na pojawienie się otyłości u obu płci wpływa wiele czynników.
Prof. Piotr Dobrowolski: Otyłość nie jest wyłącznie wynikiem nadmiernego spożycia kalorii, chociaż jest to z pewnością główny czynnik. Ponadto niewystarczająca aktywność fizyczna i słaba jakość snu, często z powodu zwiększonego stresu, są istotnymi czynnikami. Warto zauważyć, że edukacja również odgrywa rolę — wyższe wykształcenie koreluje ze zmniejszoną częstością występowania otyłości.
PAP: A u kobiet – co pojawia się pierwsze: depresja czy nadwaga?
PD: Różnie; u niektórych kobiet depresja pojawia się jako pierwsza, co prowadzi do obniżonego poziomu aktywności i rozwoju emocjonalnego jedzenia wywołanego przez czynniki niezwiązane z głodem, takie jak smutek, stres lub frustracja, co następnie prowadzi do otyłości. W innej grupie otyłość może rozwinąć się jako pierwsza, a następnie następuje spadek jakości życia i niezadowolenie z wyglądu ciała, co może następnie prowadzić do depresji.
PAP: Dlaczego nie ma silnego związku między otyłością i depresją u mężczyzn?
AP: Nie chodzi o to, że nie ma żadnego związku; jest to po prostu statystycznie mniej istotne w porównaniu z innymi czynnikami. Być może gdybyśmy skupili się na innej grupie demograficznej, takiej jak wyłącznie żonaci mężczyźni, rola depresji mogłaby być bardziej widoczna.
PAP: Czy istnieje związek pomiędzy wiekiem a masą ciała?
PD: Tak, to bardzo istotne: każdy dodatkowy rok życia przyczynia się do wzrostu masy ciała, co jest niepokojące, ponieważ każdy dodatkowy kilogram zwiększa ryzyko wystąpienia różnych chorób serca i układu krążenia – a pod tym względem niestety jesteśmy w czołówce krajów europejskich.
U mężczyzn z każdym kolejnym rokiem ryzyko nadwagi wzrasta o 3%, a otyłości o 4%. W przypadku kobiet wartości te wynoszą odpowiednio 4% i 6%.
Za kilka tygodni rozpocznie się kolejna faza badania WOBASZ (Multi-centre Nationwide Population Health Study). Uważamy, że badanie to jest kluczowe, ponieważ zapewni najbardziej aktualny przegląd stanu zdrowia Polaków, umożliwiając nam identyfikację istotnych czynników ryzyka w naszej populacji i pracę nad ich łagodzeniem, w tym poprzez społeczne kampanie edukacyjne. Dlatego zachęcamy do powitania ankieterów, jeśli przyjdą do Państwa drzwi.
Jest to istotne, ponieważ 37% zgonów w Polsce w 2023 r. przypisano chorobom układu krążenia, co czyni otyłość jednym z głównych wyzwań zdrowotnych w Polsce. Dla porównania, choroby nowotworowe, których często się obawiamy, odpowiadają za 24% zgonów.
PAP: Jak poważny jest problem otyłości w Polsce?
AP: Jeden na czterech Polaków cierpi na otyłość (BMI powyżej 30), a 59% populacji uznaje się za osoby z nadwagą lub otyłe, co oznacza wzrost o 13 punktów procentowych w ciągu ostatniej dekady.
PAP: Jaki jest związek nadwagi i otyłości z chorobami serca i układu krążenia?
PD: Większość pacjentów cierpiących na te schorzenia ma nadwagę lub jest otyła, a zwiększona masa ciała wiąże się również z występowaniem ponad 200 chorób, w tym nowotworów — szczególnie tych atakujących jelito grube i przewód pokarmowy.
Otyłość to nie tylko kwestia kosmetyczna, ale poważny stan przewlekły, który może prowadzić do rozwoju niewydolności serca z zachowaną frakcją wyrzutową — jest to nowy stan, który pojawił się wraz ze wzrostem otyłości, ponieważ każdy dodatkowy kilogram przyczynia się do obciążenia mięśnia sercowego, powodując przerost i zwłóknienie, co ostatecznie prowadzi do niewydolności serca. Ponadto otyłość jest główną przyczyną cukrzycy typu II. Ponadto tkanka tłuszczowa wytwarza liczne substancje prozapalne i promiażdżycowe, które przyczyniają się do wystąpienia i postępu chorób sercowo-naczyniowych związanych z miażdżycą.
PAP: W jaki sposób tłuszcz produkuje substancje zapalne?
PD: Przyrost masy ciała wiąże się nie tylko ze wzrostem ilości tkanki tłuszczowej, ale także z jej dysfunkcyjnym zachowaniem i wydzielaniem substancji zapalnych. Tkanka tłuszczowa działa jak narząd endokrynny, uwalniając hormony, które, gdy występują w nadmiarze, mogą zaszkodzić naszemu organizmowi.
Jeżeli u danej osoby gromadzi się tłuszcz trzewny, czyli tłuszcz zlokalizowany w jamie brzusznej, może on gromadzić się również wokół serca. Tkanka tłuszczowa wytwarza tam substancje, które mogą miejscowo przyspieszać rozwój miażdżycy w tętnicach wieńcowych i powodować zwłóknienie mięśnia sercowego, co prowadzi do arytmii.
Długotrwała otyłość powoduje, że zmiany wywołane wydzielaniem tych substancji przez tkankę tłuszczową stają się nieodwracalne.
PAP: Czy są osoby, które wyglądają na szczupłe, ale mają cienkie kończyny i wystające brzuchy? Czy powinny poddać się usuwaniu tłuszczu?
AP: Osoby z otyłością brzuszną są najbardziej narażone na problemy zdrowotne, ponieważ tłuszcz trzewny jest najbardziej niebezpieczny, ponieważ produkuje najwięcej szkodliwych substancji. Jednak odradzam liposukcję; konieczna jest zmiana stylu życia i diety.
To prowadzi
Źródło
