Zdjęcie: Adobe Stock
Proponowane rozporządzenie Ministra Nauki, opublikowane w piątek na stronie internetowej RCL, ułatwia ocenę pracy naukowej w dwóch odrębnych obszarach – naukach rodzinnych i weterynarii, wraz z działalnością Centrum Kształcenia Podyplomowego Medycznego. Projekt jest obecnie otwarty do konsultacji.
Inicjatywa, zaprezentowana w piątek w Rządowym Centrum Legislacji, modyfikuje rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 2019 r. w sprawie ewaluacji jakości naukowej.
Autorzy projektu ustawy podkreślili, że zmiany te są niezbędne do dostosowania istniejących przepisów do zmian wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z 2022 r. W tym okresie zidentyfikowano dwa nowe obszary w systemie oceny: nauki o rodzinie i nauki weterynaryjne. Proponowane przepisy mają na celu ułatwienie oceny działalności naukowej w ramach tych dyscyplin.
Projekt rozporządzenia przewiduje również możliwość oceny działalności naukowej Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP), co oznacza, że po zmianach w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 2018 r., wprowadzonych nowelizacją CMKP z 2024 r., przepisy dotyczące oceny obejmą również tę instytucję.
Konieczność zmiany przepisów, jak twierdzą projektodawcy, wynika również z zapisu, że od 1 stycznia 2025 r. podmioty publiczne będą wysyłać korespondencję za pośrednictwem rejestrowanej usługi doręczeń elektronicznych.
Podkreślono, że decyzja o zmianie przepisów została częściowo podjęta pod wpływem „obserwacji i niepewności interpretacyjnych zgłoszonych przez społeczność naukową po ocenie przeprowadzonej w 2022 r.” Komisja ds. Oceny Nauki (KEN) również przekazała opinię na temat obowiązujących przepisów.
Badacze wskazali między innymi, że ocena niesłusznie wykluczała materiały z międzynarodowych konferencji naukowych, które nie zostały wymienione przez ministerstwo, a także osiągnięcia doktorantów w szkołach doktorskich, jeśli byli zatrudnieni i oceniani przez instytucję prowadzącą daną szkołę. Naukowcy wyrazili również obawy dotyczące niejasności co do tego, czy data przyznania środków lub okres realizacji były istotne w projektach rozpatrywanych do oceny. Pojawił się również sceptycyzm co do niezdolności Science Evaluation Commission do oceny wszystkich autorów wkładu naukowego, nawet jeśli istniały obawy dotyczące tylko jednego z nich.
Europejska Komisja Edukacji Narodowej wskazała, że konieczne są zmiany dotyczące „niektórych przepisów związanych z oceną opisów wpływu działalności naukowej na funkcje społeczne i gospodarcze (…) oraz kwalifikowaniem podmiotów do dodatkowej oceny eksperckiej w celu uzyskania kategorii naukowej A+”.
Projekt rozporządzenia stanowi, że zmienione przepisy umożliwią przeprowadzanie ocen w naukach rodzinnych i weterynaryjnych (poprzez określenie wag podstawowych kryteriów oceny dla tych dziedzin) i obejmą również Centrum Kształcenia Podyplomowego Medycznego. Ocena działalności naukowej CMKP będzie inicjowana na wniosek tego podmiotu.
Po wprowadzeniu nowych przepisów wnioski o ocenę monografii naukowych i ewaluację działalności naukowej należy składać za pośrednictwem skrzynki elektronicznej ministra lub za pośrednictwem adresu elektronicznego.
Po wprowadzeniu przewidywanych zmian, przy ocenie będą uwzględniane nie tylko artykuły opublikowane w czasopismach naukowych, ale także materiały z międzynarodowych konferencji naukowych, zawarte w uznanej bazie publikacji naukowych.
Przepisy umożliwią również uwzględnianie w ocenie osiągnięć doktorantów, nawet jeśli są oni „zatrudnieni w podmiocie ocenianym i wliczani do liczby N (liczba ocenianych pracowników – przyp. PAP), a w okresie oceny byli również doktorantami szkoły doktorskiej prowadzonej przez ten podmiot”.
Projekt rozporządzenia wyjaśnia, że jednym z warunków uwzględnienia środków finansowych na realizację projektu w ocenie jest ich alokacja w okresie oceny – niezależnie od faktycznego czasu ich wykorzystania. Za datę alokacji tych środków uznaje się datę decyzji o ich alokacji lub datę umowy.
Rozporządzenie obejmuje przepis wprowadzający nową skalę oceny – oprócz obecnej – która dotyczy stopnia wpływu działalności naukowej na funkcje społeczne i gospodarcze. KEN lub eksperci będą mieli możliwość oceny zakresu wpływu albo geograficznie, albo na podstawie kompleksowości wpływu (całkowity, szeroki, częściowy, ograniczony, marginalny).
Po wejściu w życie rozporządzenia zostanie przeprowadzona dodatkowa ocena ekspercka (w celu przyznania kategorii naukowej A+) dotycząca „działalności naukowej podmiotu w ramach dyscypliny naukowej lub artystycznej, pod warunkiem, że został on sklasyfikowany w kategorii naukowej A i uzyskał łączną liczbę punktów nie niższą niż próg ustalony przez Komisję w odniesieniu do wartości odniesienia dla kategorii naukowej A w ramach tej dyscypliny”. Komisja ustali próg punktowy dla każdej dyscypliny na podstawie łącznej liczby punktów uzyskanych przez oceniane podmioty.
Zgodnie z proponowanymi środkami KEN będzie mieć prawo do pominięcia wkładu poszczególnych osób w osiągnięcie naukowe w ocenie, a nie tylko całej pracy naukowej, jak to było wcześniej. Komisja może zdecydować o wykluczeniu wkładu konkretnych autorów osiągnięcia, jeśli zostaną wykryte nieprawidłowości w informacjach w Zintegrowanym Systemie Informacyjnym o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on lub jeśli istnieje „brak związku z działalnością naukowo-badawczą lub rozwojową prowadzoną w ocenianym podmiocie”.
„Zmiany rekomendowane w projekcie rozporządzenia wpłyną pozytywnie na sprawne i efektywne przeprowadzenie ewaluacji w 2026 r. Przewidywane modyfikacje wpłyną również na podniesienie jakości i standardu badań naukowych oraz rangi i znaczenia polskiej nauki na arenie międzynarodowej” – podsumowują autorzy projektu.
Konsultacje publiczne nad projektem będą trwały do 24 marca. Oczekuje się, że rozporządzenie wejdzie w życie 14 dni po jego ogłoszeniu. (PAP)
Nauka w Polsce
abu/zan/
