Począwszy od 2023 r. pracownicy mają prawo do dwóch dni wolnych z powodu siły wyższej. Pracodawcy i specjaliści zgadzają się, że chociaż koncepcja tego nowego uprawnienia jest właściwa, przepisy wymagają dalszego wyjaśnienia. „Są przypadki, w których urlop jest wykorzystywany w celu przedłużenia weekendu” – podkreśla Mikołaj Zając, specjalista ds. rynku pracy i prezes Conperio, firmy konsultingowej zajmującej się kwestiami zwolnień lekarskich.
/ Adam Burakowski/East News / East News
Urlop z powodu siły wyższej daje pracownikom możliwość wzięcia dwóch dni wolnego w roku (lub 16 godzin) w nagłych przypadkach rodzinnych (takich jak wypadek lub choroba bliskiej osoby). Wydarzenia te wymagają natychmiastowej obecności pracownika. W przypadku urlopu z powodu siły wyższej odszkodowanie wynosi 50 procent.
Zwolnienie z obowiązku działania siły wyższej. Pracownicy nie są zobowiązani do wyjaśniania
Przepis ten został ustanowiony w celu dostosowania się do dyrektywy UE 2019/1158 mającej na celu poprawę równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. „Zmiana ta miała na celu zwiększenie elastyczności zatrudnienia i ochronę pracowników w sytuacjach kryzysowych, w których ich natychmiastowe zaangażowanie w sprawy rodzinne jest niewątpliwie niezbędne” – stwierdziła adwokat Conperio Anna Kamińska, radca prawny i partner w kancelarii Szuszczyński Kamińska sp.k. w Poznaniu. Niemniej jednak, jak wskazuje ekspert, pomimo dobrych intencji, brzmienie przepisu budzi szereg obaw, ponieważ „pracodawca nie ma środków, aby zweryfikować, czy pracownik nadużywa tego prawa”.
Przeczytaj także: Tak Polacy pracujący za granicą radzą sobie ze zwolnieniami lekarskimi. Mogą nie pracować miesiącami
Według komunikatu prasowego Conperio, urlop z powodu siły wyższej jest jednym z najczęściej wykorzystywanych rodzajów urlopu wśród pracowników . Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, do którego odwołuje się firma, nie ma „ostatecznej listy spraw rodzinnych”, które kwalifikują się do tego uprawnienia . Departament podkreślił również, że pracownicy nie są zobowiązani do ujawniania szczegółów dotyczących zdarzenia, z powodu którego wzięli taki urlop , a ponadto prawo nie pozwala pracodawcom żądać takich informacji.
Ministerstwo: Urlop z powodu siły wyższej można wnioskować z wyprzedzeniem
„Ponadto ministerstwo zauważyło, że możliwe jest udzielenie pracownikowi urlopu na poniedziałek, jeśli wniosek zostanie złożony w czwartek na piątek i poniedziałek. Wprowadza to dalsze niepewności dla ekspertów, ponieważ wnioskowanie o urlop z powodu siły wyższej na kilka dni przed terminem nie jest zgodne z definicją sytuacji nadzwyczajnej” – podkreśla Conperio.
Przeczytaj także: Ten rodzaj zwolnienia lekarskiego zawsze będzie wydawał się podejrzany. Pracodawcy mogą nakazać przeprowadzenie kontroli
Firma informuje, że „niektórzy pracodawcy coraz częściej kwestionują prawdziwe intencje pracowników korzystających z tego prawa”. Pracodawcy wyrazili również obawy dotyczące braku wymogu dokumentowania okoliczności prowadzących do wzięcia przez pracownika urlopu oraz braku jasnej definicji „siły wyższej” w prawie pracy.
Siła wyższa. Niektórzy biorą dzień wolny, aby wydłużyć weekend
„Są przypadki, w których urlop chorobowy jest wykorzystywany w celu wydłużenia weekendu lub załatwienia spraw osobistych – formalnie klasyfikowanych jako „pilne”, ale wątpliwe z perspektywy intencji ustawodawcy” – zauważył Mikołaj Zając, ekspert ds. rynku pracy i prezes Conperio. „W związku z tym niektóre firmy, dostrzegając potencjalne nadużycie prawa, zaczęły odmawiać tego urlopu” – dodał, podkreślając, że takie działania są ryzykowne, ponieważ mogą prowadzić do sporów prawnych. Mikołaj Zając uważa, że obecny brak jasnych wytycznych stanowi największą przeszkodę w stosowaniu tego przepisu.
Conperio wskazuje, że chociaż nowe prawo „służy ważnym celom społecznym, wymaga modyfikacji”. Jeśli tak się nie stanie – zdaniem firmy – może to prowadzić do konfliktów między pracownikami. „Pracodawcy oczekują wydania wytycznych przez Ministerstwo Pracy lub wyjaśnienia definicji za pomocą orzecznictwa” – wyjaśnia Conperio. Zmiany legislacyjne, o które zabiegają pracodawcy, obejmowałyby również wymóg udokumentowania przyczyny urlopu z powodu siły wyższej – nie później niż kilka dni po jego rozpoczęciu.
