800 plus dla każdego dziecka? Okazuje się, że nie do końca. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, w liście skierowanym do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, na lukę w przepisach, która pozbawia część dzieci prawa do świadczenia.
Rzecznik Praw Obywatelskich przestrzega, że część osieroconych dzieci jest pozbawionych prawa do świadczenia 800 plus.
„Chodzi o problem dostępu do świadczenia wychowawczego dzieci, dla których po śmierci rodzica – do czasu umieszczenia ich w pieczy zastępczej – nie został powołany opiekun prawny” – wskazuje RPO w liście skierowanym do resortu rodziny i opublikowanym na jego stronie.
Babcia bez prawa do 800 plus
W liście podano prawdziwy przykład małego chłopca, którego rodzice zmarli.
„Do listopada 2022 r. (tj. do czasu uzyskania przez ZUS informacji o śmieci ojca dziecka w październiku 2022 r.) rodzinie było wypłacane świadczenie 500+. Opiekę nad dzieckiem przejęła babcia. W kwietniu 2023 r. po wydaniu postanowienia o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej i ustanowieniu ją rodziną zastępczą i opiekunem prawnym, złożyła ona do ZUS wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego” – tłumaczy Stanisław Trociuk, zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich.
I tu zaczynają się schody. Świadczenie babci przyznano, ale tylko za okres od dnia objęcia dziecka pieczą zastępczą. Za okres od śmierci ojca do dnia ustanowienia pieczy decyzja była odmowna. Zastępca rzecznika wskazuje, że babcia złożyła wniosek po upływie przewidzianego w przepisach terminu, bo po śmierci jej syna do czasu ustanowienia jej rodziną zastępczą, od października 2022 do marca 2023, sąd opiekuńczy nie powołał dla dziecka opiekuna prawnego. To oznacza, że w tym czasie nie było nikogo uprawnionego do składania wniosku o świadczenie wychowawcze.
Dobro dziecka powinno być nadrzędne, nie formalności prawne
„W ocenie Rzecznika charakter i cel świadczenia wychowawczego powinny mieć nadrzędne znaczenie przy ustalaniu prawa do niego. Służy bowiem zaspokojeniu potrzeb dziecka, dbałości o jego dobro i ochronę. Skierowane jest zaś do podmiotów, które sprawują faktyczną opiekę nad dzieckiem” – wskazuje RPO.
W ocenie RPO sytuacja, gdy z powodu śmierci osoby uprawnionej do świadczenia dziecko może znaleźć się poza systemem i bez wsparcia jest „trudna do zaakceptowania”.
„Sytuacja, z którą ZRPO zwraca się do Pani Minister, nie została przewidziana przez ustawodawcę. Adresaci norm prawnych, czyli osierocone dzieci, nie powinny ponosić negatywnych konsekwencji braku aktywności odpowiednich instytucji. Konieczne więc wydaje się wprowadzenie do ustawy regulacji umożliwiającej zachowanie ciągłości wypłaty świadczenia wychowawczego” – stwierdzono w liście.
