Osiem lat rządów Prawa i Sprawiedliwości upłynęło pod znakiem kreślenia ogromnych projektów gospodarczych. Obecna koalicja zapowiadała audyt i weryfikację planów poprzedniej ekipy. Sprawdzamy, co się dzieje z najpopularniejszymi pomysłami partii Jarosława Kaczyńskiego. Koalicja Obywatelska ostro krytykowała, ale nie odeszła od żadnego z projektów PiS. Czekają je jednak daleko idące zmiany.
- Sprawdzamy, co dalej z siedmioma wielkimi projektami gospodarczymi PiS
- Zmiany z CPK zaprezentowano wprost podczas konferencji prasowej, ale wiele projektów zmienia się „po cichu”
- Dobrym przykładem jest inwestycja w atom. Rząd chce budować elektrownie jądrowe, ale nie z takim rozmachem jak PiS. Wewnątrz jest jednak różnica zdań, co do tempa prac
- Nowe zarządy kontynuują potężne inwestycje Azotów i Orlenu. Ale nie szczędzą krytyki pod ich adresem
- Więcej informacji o biznesie znajdziesz na Businessinsider.com.pl
1. Wielka przebudowa CPK
Niewątpliwie wzbudzająca najwięcej emocji inwestycja PiS, w dodatku według sondaży, mająca wielu zwolenników. Obecny rząd jeszcze w czasie kampanii wyborczej był zdecydowanie niechętny projektowi.
„Naszym obowiązkiem i zadaniem jest głośno krzyczeć w imieniu tych, którzy są czy mają być wywłaszczani. Może uda się spowolnić ten proces i po wygranych wyborach zatrzymamy tę inwestycję, która jest przeprowadzana kosztem ludzkiej własności” – mówił o CPK Donald Tusk podczas spotkania z wyborcami w kwietniu ubiegłego roku.
Z czasem zmieniono jednak stanowisko – lotnisko w Baranowie powstanie, choć nieco mniejsze niż planowała poprzednia ekipa.
Przemodelowano też komponent kolejowy i zrezygnowano z tzw. szprych i stworzenia nieopodal lotniska ogólnopolskiego hubu przesiadkowego. Z drugiej strony zapowiedziano, że kolej szybkich prędkości ma osiągnąć nawet 300-320 km/h. Część ekspertów ma wątpliwości czy uda się to zrealizować w zakładanym horyzoncie czasowym, czyli do 2032 r., o czym szerzej na łamach Business Insidera pisaliśmy tutaj.
2. Izera pod znakiem zapytania
Losy pierwszego polskiego samochodu elektrycznego, który miałby wejść do masowej produkcji, wciąż się ważą. Należąca do skarbu państwa spółka ElectroMoblity Poland otrzymała za premierostwa Mateusza Morawieckiego 500 mln zł z Funduszu Reprywatyzacji na kontynuowanie projektu. W tym czasie nawiązała też współpracę technologiczną z chińskim Geely – koncernem mającym w swej stajni m.in. Volvo czy Smarta.
Potrzebuje jednak pieniędzy na dalszy rozwój projektu. PiS zaplanował, że otrzyma 5 mld zł z KPO na budowę fabryki w Jaworznie. Część obecnej ekipy rządowej wątpi jednak w realność przedsięwzięcia. Dlatego środki mogące być przekazane Izerze przesunięto z grantowej do pożyczkowej części KPO. Choć Chińczycy dają do zrozumienia, że oczekują szybkich decyzji w sprawie projektu.
Dylematy rządzących dobrze ilustrowały zawirowania kadrowe – Piotra Regulskiego, który został prezesem spółki w czerwcu, odwołano po zaledwie kilku tygodniach urzędowania. Obowiązki prezesa pełni dziś Paweł Poneta, który był również „p.o.” tuż po odwołaniu poprzedniego prezesa, Piotra Zaremby.
Rozmowy o przyszłości Izery wciąż trwają, w czerwcu minister aktywów państwowych Jakub Jaworowski spotkał się z prezesem Geely Holding Group Danielem Li, co mogłoby świadczyć o chęci rozwoju projektu. Wiceminister funduszy i polityki regionalnej Jan Szyszko przyznawał jednak kilka dni temu w wywiadzie dla Biznes24, że decyzja w tej sprawie jeszcze nie zapadła.
„Tej decyzji jeszcze nie ma. Czy ta kwota powinna iść na wskazaną fabrykę w Jaworznie, czy być może powinna zostać zainwestowana rynkowo i ta pomoc powinna być przekazana do szeregu polskich firm produkujących pojazdy, pojazdy elektryczne. Nie ma tej decyzji. Ja absolutnie nie wykluczam żadnego z tych dwóch scenariuszy, ale jeżeli Izera, to z części pożyczkowej. I to musi się rynkowo bronić” – mówił.
3. Zgoda co do atomu? Połowicznie
Projekt realizowany wraz z amerykańskim Westinghouse to jeden z niewielu przykładów pomysłów, które dotychczas przetrwały w niemalże niezmienionym kształcie.
W styczniu sporo kontrowersji wzbudziła zapowiedź, że nowa ekipa chciałaby zmienić ustaloną wcześniej lokalizację elektrowni w gminie Choczewo. Ostatecznie chęć zmian szybko zdementowano, to nowy rząd przyznaje, że projekt zostanie sfinalizowany później niż przewidywano.
„Duża elektrownia atomowa ruszy najpewniej około 2040 r. To data realna. Dotychczas podawany rok 2033 jest niemożliwy do utrzymania” – mówiła minister przemysłu Marzena Czarnecka w maju podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach.
Okazuje się jednak, że są też w rządzie więksi optymiści. — 2036 r. to wejście do systemu elektroenergetycznego z pełną mocą — zapowiadała w ubiegłym tygodniu minister klimatu Paulina Hennig-Klosa w rozmowie z Radiem Zet.
Poparcie dla atomu nie oznacza zgody na wszystkie projekty z nim związane. Jak pisaliśmy kilka tygodni temu na łamach Business Insidera, część innego projektu może zostać skasowana albo mocno opóźniona. Chodzi o budowę reaktorów jądrowych przez koreański koncern KHNP wraz z ZE PAK i PGE. Nie ma bowiem woli politycznej, by kontynuować pomysł Jacka Sasina i Zygmunta Solorza. Elektrownia miała składać się z dwóch bloków, każdy z reaktorem APR-1400 o mocy 1400 MW netto. Pierwszy blok planowano uruchomić w 2035 r.
— Konin nie był ujęty w planie budowy polskiej energetyki jądrowej. To prywatna inwestycja przy udziale SSP i do inwestorów należą decyzje. To nie jest decyzja państwa, że wycofuje się z jakiejś działalności, tylko spółek, które miały decyzję realizować — zaznaczała minister klimatu w ostatniej rozmowie w Radiu Zet.
Dalsza część artykułu pod wideo:
Nie we wszystkim się zgadzamy. Ministra o rozmowach rządu z Niemcami
4. Małe reaktory z problemami
Spółki skarbu państwa po wyłonieniu nowych prezesów zrewidowały też swoje podejście do SMR. Najdobitniej pokazuje to przykład KGHM, którego współpraca z amerykańskim NuScale Power zakończyła się pod koniec roku. Amerykański partner miał kłopoty w realizacji swojego przedsięwzięcia w USA.
W efekcie prace nad reaktorami zeszły w miedziowej spółce na dalszy plan. — Budowa SMR czy MMR to przedsięwzięcie rozciągnięte na wiele lat i obecnie pewna niewiadoma – przyznawał prezes KGHM Andrzej Szydło podczas konferencji wynikowej spółki.
Swój plan na rozwój małych reaktorów będzie kontynuował Orlen. W maju prezes Ireneusz Fąfara zapowiedział, że spółka będzie kontynuować swój projekt, choć pierwotne daty, jak i w innych przypadkach, będą trudne do utrzymania.
— Nasza strategia przewiduje, że w 2030 r. będziemy mieli jeden reaktor SMR. Dziś wiemy, że ten termin będzie wyzwaniem z uwagi na stopień zaawansowania technologii oraz kwestie regulacyjne. Natomiast widzimy potrzebę rozwijania tej technologii, będziemy ją rozwijać i dlatego rozpoczęliśmy z partnerami rozmowy o nowej formule realizacji tego projektu – mówił prezes Orlenu Ireneusz Fąfara podczas konferencji prasowej.
5. Przekop Mierzei do sprawdzenia
Nowa ekipa zajęła się też przekopem Mierzei Wiślanej. Rząd PiS otworzył przekop, jednak bez pogłębienia dostępu do portu w Elblągu pozostał on jedynie atrakcją dla ruchu turystycznego. Inwestycja była jednak problematyczna ze względu na spór miasta z rządem o to, kto ma ponieść koszty inwestycji. Choć obecna ekipa sprzeciwiała się tej inicjatywie, uznała, że pochłonęła już zbyt dużo środków, by ją pogrzebać.
Donald Tusk obiecał więc zakończenie sporu – w lutym zapowiedział, że w przyszłym roku rozpoczną się przygotowania do wykonania kluczowego odcinka do portu w Elblągu.
Chęć kontynuacji nie wyklucza jednak pociągnięcia do odpowiedzialności za realizację projektu. Dwa tygodnie temu Najwyższa Izba Kontroli złożyła dwa zawiadomienia do prokuratury w sprawie przekopu. Dotyczą one przekroczenia uprawnień oraz wydawania środków publicznych bez upoważnienia.
Jak wskazywała Izba, ówczesny minister gospodarki wodnej nie określił w sposób realny niezbędnego zakresu rzeczowego i finansowego inwestycji. Co więcej, nie informował Rady Ministrów o tym, że przekop Mierzei Wiślanej ostatecznie będzie dwukrotnie droższy niż zaplanowano na początku. Z kolei Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni do czasu aktualizacji programu w 2020 r. zaciągał zobowiązania w celu sfinansowania jego realizacji przekraczając o 157,7 mln zł całkowity budżet programu.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Największe traumy lat 90. przypomniały o sobie. Ekspert uspokaja
6. Polimery Police szukają pieniędzy
Sztandarowa inwestycja przemysłowa rządu PiS realizowana przez Grupę Azoty, która pochłonęła 7 mld zł. Dzięki niej Polska ma stać się jednym z wiodących producentów polipropylenu, który dziś musi importować. Okazało się jednak, że przyczyniła się do problemów finansowych grupy, która była zmuszona odpisać blisko 1 mld zł w związku z aktualizacją wartości inwestycji.
Choć udało się uruchomić produkcję, zakład ma problemy z zawieraniem długoterminowych kontraktów – wciąż nie ma bowiem testów integralności i przejęcia całości instalacji od wykonawcy. Na łamach Business Insider Polska informowaliśmy, że rząd wziął pod lupę realizację inwestycji.
Wiceminister aktywów państwowych Jacek Bartmiński przekonywał, że inwestycja była prowadzona nieudolnie, a resort bada założenia projektu. „Chcielibyśmy, żeby akcjonariusze, również mniejszościowi, dowiedzieli się, jaka była planowana marża i z czego wynikały opóźnienia” – wskazywał.
„Polimery Police to inwestycja, która miała być flagowym projektem poprzednich zarządów Grupy. W międzyczasie termin zakończenia inwestycji był wielokrotnie wydłużany, zwiększano również wynagrodzenie Generalnego Wykonawcy. To projekt, który nadwyrężył możliwości inwestycyjne Grupy Azoty. Jest to istotne przede wszystkim w kontekście projektów dekarbonizacyjnych, czyli obszaru, w którym nie działo się zbyt wiele w ostatnich latach” — wskazuje nam Grupa Azoty w przesłanej odpowiedzi.
W czerwcu poinformowano o porozumieniu z 15 bankami o przedłużeniu finansowania inwestycji, które miało zakończyć się w lipcu.
7. Olefiny III – nowe podejście
Największa inwestycja Orlenu w czasie prezesury Daniela Obajtka pochłonie ok. 25 mld zł. I również się przedłużyła – pierwotnie miała być ukończona w 2025 r., teraz mówi się raczej o 2027 r. – były prezes Orlenu tłumaczył opóźnienia m.in. skutkami wojny w Ukrainie.
Obecny zarząd PKN Orlen ma chęć kontynuacji budowy, choć ostateczna decyzja jeszcze nie zapadła. Koncern zmuszony był do rekordowego odpisu również w związku z nową wyceną inwestycji.
„Olefiny to dla nas fundamentalnie ważny temat, bo wiąże się z bardzo dużym capeksem. Na pewno ta inwestycja nie była dobrze przygotowana, bo najpierw była mowa o 13 mld zł, potem o 25 mld zł. Mam nadzieję, że uda nam się zaprezentować nasze podejście do tej inwestycji w lipcu” – zapowiadał kilka tygodni temu prezes Orlenu Ireneusz Fąfara.
Autor: Grzegorz Kowalczyk, dziennikarz Business Insider Polska
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.
Źródło
