Krajowy Plan Odbudowy spotkał się ostatnio ze wzmożonym zainteresowaniem, choć poza szeroko nagłośnionymi dotacjami dla sektora hotelarsko-gastronomicznego, znacznie większa część środków UE z tej inicjatywy została przeznaczona na przyspieszenie przejścia na zrównoważoną energię. Chociaż Polska odnotowała znaczące osiągnięcia w wykorzystaniu tych funduszy, pojawiły się również przeszkody. Analizujemy oba aspekty z udziałem specjalistów.
- Ponad 112 mld zł z KPO zostanie przeznaczone na inicjatywy związane z energią i klimatem, obejmujące modernizację sieci, projekty dotyczące morskich farm wiatrowych, modernizację budynków, programy energetyki obywatelskiej i ekologiczny transport.
- Zasoby te stanowią istotne uzupełnienie alternatywnych źródeł finansowania wysiłków Polski w zakresie transformacji ustrojowej.
- Obawy analityków dotyczą m.in. alokacji środków na autobusy napędzane wodorem oraz zniesienia podatku od pojazdów spalinowych, a także apeli o włączenie rozwiązań ekologicznych do budżetów obronnych.
- Zidentyfikowane problemy obejmują niewystarczające wsparcie dla projektów strategicznych i napięte terminy wykorzystania funduszy.
- Dodatkowe aktualności biznesowe dostępne na Businessinsider.com.pl
Zgodnie z dyrektywami UE, blisko 45% środków Krajowego Planu Odbudowy zostało zarezerwowanych na realizację celów klimatycznych – promowanie energii odnawialnej, zrównoważonego transportu, efektywności energetycznej i miejskich inicjatyw ekologicznych. Niedawne kontrowersje dotyczące dotacji dla branży hotelarskiej i subsydiów na towary luksusowe odwróciły uwagę od innych elementów inicjatywy, której łączny budżet dla Polski wynosi 255 miliardów złotych . Jak skutecznie te środki przyczyniają się do realizacji priorytetów energetycznych i środowiskowych?
Dwa miesiące wcześniej Ministerstwo Klimatu podkreśliło swoją znaczącą rolę w dystrybucji funduszy. 112 mld zł trafiło do sektorów nadzorowanych przez departament Pauliny Hennig-Kloskiej, co stanowiło ponad 40% krajowych alokacji . Fundusz Wsparcia Energetyki, utworzony w celu udzielania niskooprocentowanych pożyczek na modernizację sieci, otrzymał 70 mld zł. Polski Operator Systemu Przesyłowego (PSE) pozyskał 1,3 mld zł.
Inwestycje w moce wytwórcze obejmowały pożyczki dla deweloperów morskich farm wiatrowych, 13,8 mld zł przeznaczono na inicjatywy mieszkaniowe, takie jak „Czyste Powietrze”, a 1,3 mld zł na modernizację systemów energetycznych w szkołach. Dane ministerstwa podają również ponad 3,3 mld zł na autobusy bezemisyjne, 1,2 mld zł na zachęty dla pojazdów elektrycznych, 2,9 mld zł na technologie wodorowe i 72,8 mln zł na reformy sektora ciepłowniczego. W obliczu niedawnej kontroli, Hennig-Kloska podkreśliła te wskaźniki na platformie społecznościowej X.
x.com
„Krytyczne ulepszenie”
Krzysztof Mrozek z programu Europejskich Funduszy Klimatycznych Polskiej Sieci Zielonych zauważa, że fundusze KPO stanowią „niezbędne uzupełnienie” narzędzi UE, takich jak fundusze strukturalne i Fundusz Modernizacyjny. „Obecnie KPO pozostaje niezbędny do realizacji planów transformacji – od dużych projektów infrastrukturalnych wymagających wsparcia finansowego, po rozbudowę sieci wiejskich i spółdzielnie energetyczne” – stwierdza.
Mrozek podkreśla inwestycje w sieć energetyczną połączoną z REPowerEU i morską energetykę wiatrową, dodane do KPO w celu zmniejszenia uzależnienia od paliw rosyjskich. „Społeczności energetyczne otrzymały bezprecedensowe wsparcie, przekształcając krajobraz Polski z kilku spółdzielni w 121”. Chwali również działania na rzecz efektywności energetycznej: „Finansowanie programu Czyste Powietrze, pomimo problemów, znacznie poprawiło jakość powietrza”, a także modernizację budynków publicznych.
Zobacz także: Kulisy wydatków KPO: Ekspert wyjaśnia różnicę między prostotą a korupcją.
Popyt przewyższa dostępność
Zakup miejskich autobusów wodorowych spotkał się ze sceptycyzmem. Mrozek argumentuje, że zielony wodór lepiej sprawdza się w przemyśle lub transporcie towarowym, faworyzując elektryfikację transportu miejskiego. „KPO nie jest bez skazy – niskoemisyjne autobusy zasilane gazem i inwestycje w infrastrukturę gazową podważają cele klimatyczne” – zauważa. Niedobory dostaw i napięte terminy do 2026 roku wywierają presję, a niektóre programy łagodzą wymagania, aby dotrzymać terminów.
Ekologia spotyka się z obroną
W kontekście adaptacji do zmian klimatu Mrozek opowiada się za włączeniem rozwiązań opartych na naturze do Funduszu Bezpieczeństwa i Obrony. „Ochrona lasów i terenów podmokłych wzmacnia odporność zarówno wojskową, jak i środowiskową” – podkreśla, sugerując, że przekierowane zielone fundusze mogłyby wesprzeć ten cel zamiast projektów gazowych.
Reformy napędzane przez KPO
Aleksander Śniegocki z Reform Institute skupia się na pożyczce KPO w wysokości 70 miliardów złotych na modernizację sieci, podkreślając przewagę pożyczek nad dotacjami. „Dotacje zdominowały wsparcie HoReCa, co było błędem” – zauważa. Do sukcesów należą Czyste Powietrze i modernizacje budynków, choć renowacje w sektorze publicznym mogą stanowić silniejszy przykład.
Przeczytaj także: Poza funduszami: wyzwania dla KPO w Polsce obejmują kluczowe kamienie milowe.
Śniegocki podkreśla reformy napędzane przez KPO, takie jak złagodzenie przepisów dotyczących turbin wiatrowych i modernizacja przepisów dotyczących transportu publicznego. Jednak cofnięcie podatków od pojazdów spalinowych spotkało się z krytyką: „Polska pozostaje w tyle za innymi krajami w zakresie polityki transportowej ukierunkowanej na zdrowie” – stwierdza, opowiadając się za zrównoważonymi zachętami zamiast nieograniczonych subsydiów.
Luki systemowe utrzymują się
Śniegocki identyfikuje deficyty w planowaniu jako przeszkodę systemową. „Środki KPO często nie są spójne z szerszymi strategiami, co odzwierciedla niedoinwestowanie instytucji w planowanie długoterminowe” – zauważa. Lepsza koordynacja rządowa i strategiczne ukierunkowanie mogłyby zoptymalizować przyszłe wykorzystanie funduszy UE.
Dowiedz się więcej: Wycofywanie węgla z ogrzewania: Wgląd w dziesięcioletnią wizję KPEiK.
Osiągnięcia pośród wyzwań
Ekonomista Bartłomiej Orzeł dostrzega kontrowersje związane z HoReCa, ale podkreśla większe sukcesy: „Pożyczki z Funduszu Energetycznego wynoszą łącznie 70 miliardów złotych – znaczący postęp pomimo wad”. Problemy wywołane pośpiechem, takie jak niewiążące umowy na zakup autobusów, uwypuklają trudności w realizacji. Jednak ogromny popyt na modernizację szkół sygnalizuje niezaspokojone potrzeby: „KPO, choć niedoskonałe, przyniosło wymierne postępy” w sektorach energetycznym i klimatycznym.
Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Google News.
Źródło
