Zagracone klatki schodowe i przestrzenie wspólne w kompleksach mieszkalnych stwarzają nie tylko ryzyko naruszenia zasad bezpieczeństwa pożarowego, ale także stwarzają szersze zagrożenie.
Od 1 sierpnia 2024 r. nowo wybudowane budynki mieszkalne muszą posiadać wyznaczone miejsca do przechowywania wózków dziecięcych i rowerów, zgodnie z zaktualizowanymi normami technicznymi. Mieszkańcy starszych budynków często wyrażają obawy dotyczące braku takich wydzielonych miejsc, co przyczynia się do chaosu w pobliżu drzwi wejściowych, gdzie gromadzą się wózki dziecięce, rowery i porzucone pudła. Poza negatywnym wpływem na estetykę, zaniedbanie utrzymania tych wspólnych przestrzeni niesie ze sobą potencjalne konsekwencje ubezpieczeniowe, co wymaga czujności ze strony specjalistów z Unilink, wiodącej polskiej multiagencji ubezpieczeniowej.
Zarządcy nieruchomości nasilają działania przeciwko zakłócaniu porządku publicznego
Wielu mieszkańców nie zdaje sobie sprawy, że klatki schodowe i korytarze należą do części wspólnych, gdzie obowiązują przepisy budowlane, które często zakazują przechowywania przedmiotów wielkogabarytowych lub łatwopalnych. Te ograniczenia, egzekwowane przez podmioty nadzorujące budynki wielorodzinne (np. spółdzielnie mieszkaniowe, gminy), stawiają bezpieczeństwo ponad estetykę. „Zagracona klatka schodowa nie tylko szpeci – to zagrożenie pożarowe” – podkreśla Andrzej Prajsnar, ekspert ds. ubezpieczeń w Unilink.
Do kluczowych przepisów należy rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie bezpieczeństwa pożarowego (Dz. U. z 2023 r., poz. 822), które zakazuje umieszczania materiałów łatwopalnych na drogach ewakuacyjnych lub zastawiania ich wymaganych wymiarów. Maciej Łoboz z Unilink dodaje: „Rozporządzenie nakazuje utrzymanie przejezdnych przejść i dróg ewakuacyjnych zgodnie z normami budowlanymi”.
Czy wkrótce zostaną wprowadzone surowsze kary za naruszanie przepisów na klatkach schodowych?
Kontrole przeciwpożarowe w budynkach wielorodzinnych mogą skutkować grzywnami na podstawie artykułu 82 Kodeksu wykroczeń. Za przechowywanie materiałów łatwopalnych lub zmniejszenie szerokości dróg ewakuacyjnych poniżej 1,20–1,40 metra grożą kary do 500 zł. „Łączne naruszenia mogą skutkować grzywnami w łącznej wysokości 1000 zł” – wyjaśnia Prajsnar.
Proponowane zmiany w Kodeksie wykroczeń, złożone w Sejmie 21 sierpnia 2023 r. (druk sejmowy 1635), zakładają drastyczne podniesienie kar pieniężnych – do 5000 zł za wykroczenia i do 30 000 zł za poważne naruszenia. Łoboz zauważa: „Zmiany te odzwierciedlają zaostrzenie przepisów bezpieczeństwa pożarowego”.
Przymusowe sprzątanie przestrzeni wspólnych…
Czy wyższe kary ograniczą zaniedbania? Nadal istnieją praktyczne problemy, ponieważ identyfikacja właścicieli przedmiotów w częściach wspólnych jest trudna, co czasami przenosi odpowiedzialność za kary na wspólnoty mieszkaniowe. Straż pożarna może również nakazać sprzątanie korytarzy, co zostało podtrzymane w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 lutego 2022 r. (II OSK 282/19). „Sąd potwierdził prawo spółdzielni mieszkaniowych do usuwania przeszkód bez zgody mieszkańców podczas rutynowych prac porządkowych” – stwierdza Prajsnar.
Konsekwencje ubezpieczeniowe nieporządku
Chociaż poważne pożary domów mieszkalnych są w Polsce rzadkością, ubezpieczyciele analizują incydenty pod kątem nieprzestrzegania przepisów przeciwpożarowych, które mogą zwiększyć szkody. Wiele polis ubezpieczeniowych dla domów mieszkalnych zawiera klauzule zmniejszające wysokość wypłat z tytułu rażącego zaniedbania. „Ubezpieczający muszą przestrzegać warunków określających utrzymanie standardów bezpieczeństwa” – podkreśla Łoboz.
Precedensy prawne, takie jak orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 24 maja 2018 r. (I ACa 1304/17), klasyfikują naruszenia przepisów przeciwpożarowych jako rażące zaniedbanie, co uzasadnia odrzucenie roszczeń. Chociaż niektóre polisy obejmują takie scenariusze, mieszkańcy ryzykują lukami w ubezpieczeniu, ignorując zasady bezpieczeństwa – nawet w mieszkaniach. Łoboz przytacza przypadek, w którym nieprawidłowo zainstalowany kominek na najwyższym piętrze spowodował pożar nieobjęty ubezpieczeniem, co ilustruje konsekwencje nieprzestrzegania przepisów.
[i] https://orzeczenia.krakow.sa.gov.pl/content/$N/152000000000503_I_ACa_001304_2017_Uz_2018-05-24_001
