Adobe Stock
Coraz większa liczba Polaków inwestuje w kryptowaluty, a niektórzy z nich angażują się w zachowania zbliżone do kompulsywnego hazardu, co potwierdza najnowsza analiza przeprowadzona przez Instytut Psychiatrii i Neurologii na zlecenie Narodowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.
Badanie przeprowadzone wśród 1000 inwestorów wykazało, że 31% z nich przejawiało wzorce zachowań powiązane z problematycznym użytkowaniem – charakteryzujące się zmniejszoną kontrolą nad czasem, zasobami i stanami emocjonalnymi. Co ciekawe, 28% uczestników wykazywało również oznaki zgodne z zaburzeniami związanymi z hazardem.
Dr Michał Bujalski, socjolog i współautor badania z Uniwersytetu Warszawskiego, podkreślił, że tendencje te są zgodne z krótkoterminowym tradingiem, zwiększoną tolerancją ryzyka i psychologicznymi czynnikami typowymi dla hazardu, takimi jak pogoń za stratami, poszukiwanie dreszczyku emocji czy podwajanie stawki po niepowodzeniach.
– Choć inwestowanie różni się od hazardu, niektóre praktyki spekulacyjne celowo naśladują strategie hazardowe, aby zwiększyć zaangażowanie emocjonalne użytkowników – zauważył ekspert.
Podkreślił również wpływ technologii: nowoczesne, dostępne przez całą dobę platformy transakcyjne wykorzystują algorytmy aktywności użytkowników, aby dostosowywać oferty, podtrzymując nieustanny stan czujności i stymulację psychologiczną.
– Ciągły dostęp do rynku, ekstremalne wahania cen i perspektywy szybkich zysków sprawiają, że kryptowaluty mogą wywoływać uzależnienia porównywalne z grami kasynowymi czy zakładami sportowymi – stwierdził dr Bujalski.
Typowy profil inwestora wysokiego ryzyka w Polsce to mężczyzna w wieku 30–40 lat z wyższym wykształceniem, skłonny do impulsywności, poszukujący adrenaliny i często radzący sobie z izolacją, stresem i lękiem.
„Nasze odkrycia ujawniają niemal identyczne psychologiczne podłoże między kompulsywnym handlem kryptowalutami a hazardem. Ten trend wykracza poza ekonomię, odzwierciedlając dynamikę społeczną i kulturową kształtowaną przez narracje gloryfikujące szybkie bogacenie się i podejmowanie ryzyka” – dodał dr Bujalski.
W latach 2023-2024 globalna liczba użytkowników kryptowalut wzrosła o około 34%, przekraczając 560 milionów. W Polsce 94% dorosłych przyznaje się do znajomości kryptowalut, a 11,7% deklaruje ich posiadanie (PIE, 2023).
Polskie badania łączyły metody jakościowe (sześć grup fokusowych z 48 uczestnikami) i badania ilościowe (1000 respondentów w wieku 18–50 lat). Wyniki odzwierciedlają intensywne zaangażowanie: 21% handlowało kryptowalutami co tydzień, 5% dziennie, a 31% monitorowało ceny każdego dnia.
Jednocześnie 86,5% uczestników zadeklarowało udział w działalności hazardowej, głównie w zakładach online i loteriach.
Problematyczne zachowania inwestycyjne mogą dotyczyć 31% użytkowników kryptowalut, przy czym 90% z nich spełnia kryteria zaburzeń związanych z hazardem wysokiego ryzyka.
„To badanie podkreśla, że rynki kryptowalut nie są jedynie centrami innowacji finansowych. Dla wielu stają się one areną sprzyjającą zachowaniom uzależniającym, mającym poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego” – podkreślił dr Bujalski.
Postuluje uznanie kompulsywnego handlu kryptowalutami za nową formę uzależnienia behawioralnego, wymagającą ukierunkowanych działań profilaktycznych, edukacyjnych i terapeutycznych w celu złagodzenia negatywnych skutków na poziomie osobistym i społecznym.
Mira Suchodolska (PAP)
mir/ jann/ lm/
