W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2025 roku mieszkańcy Polski rozpoczęli budowę 1876 domów jednorodzinnych w drodze procedury notyfikacji – omijając konieczność uzyskania formalnych pozwoleń na budowę – jak wynika z danych Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Liczba ta stanowi dziewięcioletni szczyt, przy czym większość z nich to domy kompaktowe o powierzchni poniżej 70 metrów kwadratowych.
Pomimo że przepisy zezwalające na budowę domów o powierzchni 70 metrów kwadratowych w drodze zgłoszenia obowiązują od ponad trzech lat, nie nastąpił jeszcze znaczący wzrost popularności tej metody. Niemniej jednak liczba projektów realizowanych bez pozwoleń stale rośnie.
Dane Generalnego Urzędu Kontroli Budowlanej ujawniają , że w pierwszej połowie 2025 r. zanotowano 1876 rozpoczęć budowy domów na podstawie powiadomień , co stanowi najwyższą liczbę w pierwszej połowie roku od 2016 r . Projekty realizowane na podstawie powiadomień rozwijały się ostatnio szybciej (+9,3% rok do roku) niż te wymagające pozwoleń (+1,5% r/r).
W rezultacie ich obecność na rynku stale rośnie. Z 2% w latach 2019-2020, udział projektów realizowanych w oparciu o zgłoszenia wzrósł do 3% w pierwszej połowie 2022 r. i 4,6% w pierwszej połowie 2025 r. (+0,3 pp. r/r). Jest to wartość niższa niż w 2016 r., kiedy to udział domów bez pozwoleń stanowił ponad 6,5%.
Ponad połowa zgłoszonych projektów dotyczyła dwupiętrowych budynków mieszkalnych o powierzchni 70 metrów kwadratowych przeznaczonych do użytku osobistego. GUNB odnotował 1045 takich rozpoczęć w pierwszej połowie 2025 roku – co stanowi wzrost o 34% w skali roku i przewyższa całkowitą liczbę rozpoczęć w całym 2023 roku.
W województwie mazowieckim odnotowano ponad 20% zgłoszonych projektów (395), a na kolejnych miejscach znalazły się regiony, w których rozpoczęło się ponad 100 projektów:
- Wielkopolska (240)
- Łódź (152)
- śląski (149)
- Dolny Śląsk (129)
- Pomorski (125)
- Kujawsko-Pomorskie (122)
- Lublin (103)
Najwyższy wskaźnik realizacji projektów budowy domów własnościowych o powierzchni 70 metrów kwadratowych odnotowano w województwach wschodnich.
Kurczące się domy: Deweloperzy napędzają ten trend
Rok 2025 kontynuuje trend zmniejszania się powierzchni mieszkań, przy czym liczba domów jednorodzinnych kurczy się bardziej drastycznie niż liczba mieszkań. Średnia powierzchnia oddanych do użytku w drugim kwartale 2025 roku budynków wyniosła 127 metrów kwadratowych – o 1,8 m kw. mniej niż w pierwszym kwartale, o 4,3 m kw. mniej niż w 2024 roku i o prawie 8 m kw. mniej niż w 2019 roku.
W pierwszej połowie 2025 roku średnia powierzchnia ukończonych domów jednorodzinnych wyniosła 127,9 metrów kwadratowych . Dla porównania, w 2010 roku średnia powierzchnia domów w Polsce wynosiła 145 metrów kwadratowych.
Deweloperzy napędzają ten proces głównie poprzez redukcję powierzchni. Prawie 13 400 domów wybudowanych przez deweloperów miało średnią powierzchnię poniżej 95 metrów kwadratowych , podczas gdy domy oddane do użytku indywidualnego w tym okresie miały średnią powierzchnię 141,3 metrów kwadratowych.
Rozszerzony zakres projektów opartych na powiadomieniach
Od dwóch lat procedury powiadamiania dotyczą nie tylko domów o powierzchni poniżej 70 m², ale także wolnostojących, dwupiętrowych domów o powierzchni przekraczającej tę wartość, pod warunkiem, że zaspokajają one osobiste potrzeby mieszkaniowe, a nie cele komercyjne. Projekty te muszą mieścić się w granicach działek i nie mogą być przeznaczone na wynajem ani sprzedaż.
Chociaż takie konstrukcje nadal wymagają obecności zarządców budowy i prowadzenia rejestrów, władze nie mogą już sprzeciwiać się zgłoszonym projektom. Ponadto, od ponad roku deweloperzy mają dostęp do bezpłatnych projektów domów z Generalnego Urzędu Nadzoru Budowlanego.
