Nie każdy pracownik chętnie korzysta z urlopu wypoczynkowego. Niektórzy decydują się na jego odroczenie „na później”, powołując się na nadmierną odpowiedzialność lub brak potrzeby odpoczynku. W rzeczywistości pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi tego urlopu. Czy pracodawca może nakazać urlop wypoczynkowy w takich okolicznościach?
/ 123RF/PICSEL
Zawartość:
Czy pracodawca może zmusić pracownika do wzięcia urlopu?
Urlop wypoczynkowy stanowi jedno z podstawowych praw pracowników , zgodnie z Kodeksem pracy. Każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do corocznego płatnego urlopu trwającego 20 lub 26 dni, w zależności od stażu pracy. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić ten urlop w ciągu roku kalendarzowego, w którym pracownik staje się do niego uprawniony.
Kodeks pracy stanowi, że urlopy powinny być przyznawane zgodnie z planem urlopowym i/lub po konsultacji z pracownikami. Jednak nierzadko zdarza się, że pracownik odmawia wzięcia urlopu. Czy w takich przypadkach pracodawca może nalegać, aby to zrobił?
Zasadniczo pracodawca nie ma prawa jednostronnie nakazać pracownikowi pójścia na urlop, z wyjątkiem dwóch konkretnych przypadków:
- Gdy pracownik ma zaległy urlop – jeśli urlop nie został wykorzystany w odpowiednim czasie, pracodawca ma prawo i obowiązek nakazać jego wykorzystanie. Obowiązek ten wynika z wymogu, że zaległy urlop musi zostać wykorzystany do 30 września następnego roku kalendarzowego,
- Gdy pracownik jest na urlopie i znajduje się w okresie wypowiedzenia – pracodawca może zażądać od pracownika wzięcia urlopu w okresie wypowiedzenia, niezależnie od zgody pracownika. Dotyczy to zarówno oczekującego, jak i bieżącego urlopu.
Czy niewykorzystany zaległy urlop przepada?
Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia urlopu w roku, w którym pracownik nabywa do niego prawo. Jeśli z jakiegokolwiek powodu urlop pozostaje niewykorzystany, staje się on urlopem oczekującym. Taki urlop musi zostać wykorzystany najpóźniej do 30 września kolejnego roku kalendarzowego.
Jednakże, jeśli zgromadzony urlop nie zostanie wykorzystany, nie jest to równoznaczne z jego utratą. Prawo do zgromadzonego urlopu wygasa po 3 latach , co oznacza, że po tym okresie pracownik traci prawo do jego wykorzystania, a pracodawca nie jest już zobowiązany do jego zapewnienia lub rekompensaty za niego.
Rekompensata za niewykorzystany urlop – kiedy przysługuje?
Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy jest płatny tylko wtedy, gdy urlop nie może być już wykorzystany. Zgodnie z przepisami ekwiwalent jest należny w momencie rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę, tj. gdy stosunek pracy kończy się, a pracownik ma jeszcze niewykorzystane dni urlopu.
Oznacza to, że jeśli pracownik nadal pracuje dla danego pracodawcy i ma niewykorzystany urlop, nie będzie mu przysługiwał ekwiwalent pieniężny.
Przykład: Pracownik złożył rezygnację i pozostał mu jeden miesiąc pracy. Jednocześnie ma 15 dni niewykorzystanego urlopu. Pracodawca ma możliwość zażądania od pracownika wykorzystania zaległego urlopu lub, jeśli nie jest to wykonalne, zapewnienia mu ekwiwalentu pieniężnego za te dni.
WB
