29.07.2018. Wnętrze modelu księżycowej bazy kosmicznej „Habitat Lunares” na starym lotnisku w Pile. PAP/Marek Zakrzewski
Podczas gdy załoga misji kosmicznej Ax-4 znajduje się na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, 400 km poniżej, astronauci analogowi wezmą udział w równoległej misji w LunAres Habitat w Pile. Ta inicjatywa jest częścią badania badającego wpływ izolacji w kosmosie na zdrowie psychiczne człowieka.
Projekt nazwany „AstroMentalHealth” będzie realizowany w ramach polskiej misji naukowo-technologicznej IGNIS. Jego odkrycia mogą pomóc w udoskonaleniu systemów wsparcia psychologicznego dla załóg kosmicznych.
„To prawdopodobnie pierwsza tego typu inicjatywa na świecie, w ramach której identyczne protokoły badawcze będą prowadzone jednocześnie w kosmosie i na Ziemi. Równoległa misja zbiegnie się z lotem Ax-4, choć z kilkudniowym opóźnieniem, co pozwoli nam być na bieżąco z warunkami panującymi na stacji i odpowiednio się do nich dostosować” – stwierdziła koordynatorka eksperymentu, dr Agnieszka Skorupa z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, w rozmowie z PAP.
Naukowcy przeprowadzą równoległą misję w symulowanych warunkach w LunAres Habitat w Pile, położonym na byłym lotnisku wojskowym, przekształconym na potrzeby samolotów wojskowych. Obiekt ten został utworzony w celu projektowania i oceny architektury kosmicznej wymaganej dla nadchodzących misji na Księżyc lub Marsa.
Grupa 9 osób zostanie poddana trzytygodniowej izolacji, co będzie odpowiednikiem obecnej załogi ISS składającej się z 5 astronautów; następnie, po kilku dniach, dołączą do niej 4 dodatkowe osoby, co przez okres dwóch tygodni będzie reprezentować analogową sondę Ax-4.
Dr Leszek Orzechowski, dyrektor habitatu, podkreślił, że skład grupy odzwierciedlającej załogę Ax-4 został zaprojektowany tak, aby dokładnie odzwierciedlać wiek, płeć, różnorodność kulturową i zawodową rzeczywistych astronautów. „W skład grupy wejdzie jedna kobieta (doświadczona w zarządzaniu misją analogową) i trzech mężczyzn. Wybrano trzy osoby, a rozmowy z trzema kandydatami na „lustrzanego Sławosza” wciąż trwają” — poinformował PAP Orzechowski, który nadzoruje ten naziemny komponent eksperymentu.
Dodał, że aktywnie poszukują uczestników do załogi analogowego Ax-4 w oparciu o wcześniej określone kryteria.
Natomiast rekrutacja na analogowych członków ISS była otwarta na zgłoszenia. Kandydaci musieli przesłać swoje CV, list motywacyjny i pomyślnie przejść proces rozmowy kwalifikacyjnej. „Spośród 20 kandydatów wybraliśmy 5 osób, które zajmują się dziedzinami związanymi z kosmosem: pracowników agencji kosmicznych, firm szkolących astronautów lub naukowców pragnących sprawdzić swoje granice w warunkach izolacji, pracy w wielokulturowym zespole i pod presją czasu. Pochodzą z różnych regionów, w tym z Australii, Stanów Zjednoczonych, Europy i Afryki Północnej” — zauważył Leszek Orzechowski.
W tej grupie nie ma żadnych polskich uczestników. Dyrektor zakłada, że termin może nie być idealny dla polskich kandydatów, ponieważ osoby zawodowo zaangażowane w misje kosmiczne prawdopodobnie skupiają się na nadchodzącej misji ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim, podczas gdy wykładowcy i studenci stoją w obliczu końca semestru i zbliżających się egzaminów.
„Mamy jeszcze jedno wolne stanowisko dla analogowej załogi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, zgłoszenia są nadal mile widziane” – zachęcał Leszek Orzechowski.
Misja równoległa ma na celu jak najwierniejsze odtworzenie misji kosmicznej. „Otrzymaliśmy kompletny harmonogram astronautów od Europejskiej Agencji Kosmicznej, który wykorzystaliśmy do opracowania harmonogramu aktywności naszego habitatu. Nasza załoga przeprowadzi również eksperymenty, choć nie identyczne ze względu na ograniczenia techniczne. Planujemy również wywiady dla mediów. Staramy się, aby nasza załoga była w pełni zajęta, zapewniając, że będą tak samo zmęczeni po dniu pracy, jak astronauci na ISS” – wyjaśnił dyrektor habitatu.
Celem tego przedsięwzięcia jest zbadanie, w jaki sposób astronauci radzą sobie w trudnych warunkach izolacji, podobnych do tych na ISS; jak sobie z tym radzą i jakich doświadczeń doświadczają podczas misji — poprzez zestawienie tych wyników z danymi z „prawdziwej” misji.
„Powierzchnia hangaru pokryta jest 400 tonami piasku i 400 tonami bazaltu, pozbawiona światła słonecznego, a jedyne wyjście symuluje śluzę do spacerów kosmicznych. Nasi architekci przekształcili kontenery morskie w moduły stacji kosmicznej: warsztat, laboratorium biologiczne, hotel kapsułowy, kuchnię i łazienkę. Całkowita powierzchnia wynosi około 150 metrów kwadratowych” – dr Orzechowski szczegółowo opisał warunki habitatu.
Zespół zajmujący się siedliskiem nieustannie monitoruje środowisko — nie tylko za pomocą kamer, ale także wykorzystując czujniki śledzące poziom dwutlenku węgla w powietrzu.
„Uczestnicy misji analogowych są trzymani w izolacji: nie mają dostępu do światła słonecznego, ich telefony są zabezpieczone w sejfie, a z rodziną mogą komunikować się tylko za pośrednictwem poczty e-mail, chociaż rozmowy wideo są dozwolone w celu symulacji warunków ISS. Jednak tutaj panuje normalne ciśnienie i grawitacja, a w razie nagłego wypadku lub pogorszenia stanu zdrowia możemy wydobyć daną osobę i przetransportować ją do szpitala. Astronauci nie mają takiej możliwości” – zauważył dyrektor, który brał udział w dwutygodniowej misji analogowej trzykrotnie.
Eksperyment „AstroMentalHealth” – przeprowadzany zarówno w kosmosie, jak i na Ziemi – obejmuje zbieranie pomiarów od astronautów przed, w trakcie i po misji. Dane będą zbierane na trzy sposoby. Pierwsza metoda obejmuje kwestionariusze (przed, w trakcie i po misji). Druga obejmuje wywiady z astronautami przed i po misji, wraz z analizą nagrań wideo wykonanych w trakcie misji. Zostanie to uzupełnione o badanie ekspresji emocjonalnych obserwowanych na twarzach astronautów podczas ich wideodzienników na ISS.
Leszek Orzechowski wskazał, że głównym wyzwaniem jest niepewność związana z datą startu. Jak wspomniał, nie mogą zwlekać do ostatniej chwili, ponieważ część załogi analogowej ISS musi rozpocząć eksperyment tydzień przed dołączeniem zespołu Ax-4. „Nie będę ukrywał, że spędza nam to sen z powiek w nocy, ponieważ misja musi się odbyć jednocześnie, abyśmy mogli porównać wyniki. Rozumiemy jednak, że nieprzewidywalność jest integralnym aspektem eksploracji kosmosu” – podkreślił.
„Plan jest ambitny i fascynujący. To pierwszy przypadek na świecie, w którym przeprowadzana jest taka misja analogowa zwierciadlana. Mogłaby ona doprowadzić do ustaleń, które podważałyby ważność misji analogowych, potencjalnie wskazując, że nie mają one znaczącego wpływu. To byłby doskonały materiał na publikację” – zakończył z uśmiechem.
Start misji AX-4,
Źródło
