Pozostałości budowli przylegającej do Pałacu Myśliwskiego, uchwycone na fotografii R. Soleckiego
Archeolodzy z UKSW donoszą, że w Parku Morysińskim, będącym częścią Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, odkryto pozostałości nowo zidentyfikowanej budowli. Położona na skrzyżowaniu dróg prowadzących do Pałacu Myśliwskiego i pobliskiego folwarku, mogła pełnić funkcję rezydencji stróża.
Pałac Myśliwski w Morysinie należy do nowszych, historycznych uzupełnień zespołu pałacowo-ogrodowego w Wilanowie. Zaprojektowany przez Aleksandrę Potocką (z domu Lubomirską) i Stanisława Kostkę Potockiego jako centralny punkt założenia parkowego w Morysinie, wiele szczegółów na temat jego historii pozostaje nieuchwytnych.
Ukończony w 1811 roku, kolejnymi ulepszeniami, dokonanymi przez kolejnych właścicieli, były: Oraculum (1825), neogotycka Brama (1846) oraz budynki takie jak Dom Stróża i Gajówka (około 1850 roku). Mapy z połowy XIX wieku przedstawiają trzy budynki pomocnicze w pobliżu Pałacu Myśliwskiego, nieobecne w innych źródłach. Ruiny dwóch z nich są nadal widoczne, ale miejsce pobytu trzeciego było niepewne.

Na początku 2025 roku Muzeum zleciło wykonanie badania Morysina na podstawie numerycznego modelu terenu (NMT), zintegrowanego z analizą map historycznych, w celu ustalenia prawdopodobnej lokalizacji zaginionego budynku. Dalsze prace terenowe koncentrowały się na zachowanych ruinach wokół Pałacu Myśliwskiego.

Dr Fabian Welc z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego zastosował nienaruszające gruntu metody geofizyczne – radar penetrujący grunt i magnetometrię.
Prof. Welc zauważył, że badania te potwierdziły fundamenty budowli o wymiarach około 8×4 metry, z południowym aneksem. Jej wymiary i forma odzwierciedlają dwie pobliskie ruiny z kamiennymi podstawami i pozostałościami ceglanych murów. Jedna z nich prawdopodobnie służyła służbie obsługującej gości pałacowych (o czym świadczy piec), a druga służyła celom magazynowym. Rola trzeciego budynku pozostaje niejasna, choć jego położenie przy kluczowym skrzyżowaniu sugeruje, że mogła to być loża strażnika.

W pobliżu ruin folwarku znaleziono fragmenty ceramiki z wczesnej epoki nowożytnej i XV wieku. „To wskazuje na wcześniejsze osadnictwo na tym terenie” – zauważył dr Rafał Solecki, koordynator projektu.

Położenie pozostałości na sztucznych kopcach (terpach) wskazuje na wcześniejsze osadnictwo holenderskich olęderów, aktywnych wzdłuż Wisły w XVI–XVII wieku.

„Stanisław Kostka Potocki prawdopodobnie wybrał istniejące już wzniesienia pod budowę kompleksu pałacowego, wykorzystując starsze kopce i fundamenty” – dodał dr Solecki.

Przyszłe wysiłki na rzecz ochrony przyrody mogą potwierdzić tę hipotezę.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, funduszu celowego rządu. (PAP)
Nauka w Polsce
ekr/ zan/ lm/