Centrum Informacji i Edukacji Polaków Ratujących Żydów nie rozpocznie działalności, ale też nie zostanie rozwiązane, „bo to byłoby źle widziane”. Jak wygląda sytuacja z oddziałem Muzeum Historii Polski, który został „zawieszony”, zanim zdążył ruszyć? 
Transport Żydów węgierskich do obozu koncentracyjnego Auschwitz zarządzanego przez Niemców
Marek Kozubal
Reklama
W tym artykule dowiesz się:
- Dlaczego Centrum Informacji i Edukacji o Polakach Ratujących Żydów nie będzie kontynuować działalności i nie zostanie rozwiązane?
- Skąd wziął się pomysł utworzenia stałej wystawy przedstawiającej Polaków ratujących Żydów i jej znaczenie?
- Jakie czynniki wpłynęły na decyzję o zawieszeniu działalności oddziału Muzeum Historii Polski na placu Grzybowskim?
- Jaki wpływ na przyszłość placówki ma nowe kierownictwo Instytutu Pileckiego?
Ten oddział Muzeum Historii Polski powstał na placu Grzybowskim, gdy dyrektorem był Robert Kostro; został on odwołany ponad rok temu przez minister kultury Hannę Wróblewską. O debacie na ten temat pisaliśmy w „Rzeczpospolitej”.
Reklama Reklama
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego po raz pierwszy ujawniło plany utworzenia nowej instytucji, która miałaby dokumentować rolę Polaków w ratowaniu ich żydowskich sąsiadów w marcu 2021 roku. „Dzięki wysiłkom wielu instytucji kultury przywracamy im imię, miejsce historyczne i pamięć” – powiedział prof. Piotr Gliński, ówczesny dyrektor Ministerstwa Kultury.
Oddział znajdował się na placu Grzybowskim, w pobliżu kościoła Wszystkich Świętych, którego proboszcz, ksiądz Marceli Godlewski, uratował setki Żydów z sąsiedniego getta podczas niemieckiej okupacji (kościół znajdował się w jego granicach). Wśród uratowanych przez niego osób był wybitny lekarz, bakteriolog i immunolog, profesor Ludwik Hirszfeld. W 2009 roku Yad Vashem pośmiertnie odznaczył księdza medalem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.
Polityka Nowy dyrektor Instytutu Pileckiego: Chcę uspokoić sytuację
Polityka pamięci powinna funkcjonować w spokoju, a nie w konflikcie i zamęcie – twierdzi Karol Madaj,…
Reklama Reklama Reklama
Biuro to działało od kilku lat. Kierował nim Karol Madaj, który został mianowany dyrektorem Instytutu Pileckiego pod koniec sierpnia 2025 roku. W tym czasie w oddziale pracowało siedem osób.
Powstał pomysł stworzenia stałej wystawy poświęconej Polakom ratującym Żydów
Niewiele informacji pojawiło się na temat tego muzeum, ale w internecie można znaleźć pozostałości po spacerach z przewodnikiem organizowanych przez jego zespół wokół placu Grzybowskiego. Podczas spacerów odpowiadano na pytania dotyczące żydowskiej historii okolicy i okolicznych ulic, a także zwracano uwagę na wkład księdza Marcelego Godlewskiego w ratowanie mieszkańców getta.
Wiadomo również, że powstała propozycja utworzenia stałej wystawy w oddziale MHP, konsultowana z ekspertami Muzeum Żydów Polskich POLIN.
„W latach 2022-2024 Muzeum Historii Polski otrzymało zadanie opracowania koncepcji i projektu wystawy stałej planowanej dla oddziału przy placu Grzybowskim. Prace te zostały w pełni ukończone” – informuje dr Michał Przeperski, rzecznik prasowy Muzeum Historii Polski. Przedsięwzięcie to rozpoczęło się pod kierownictwem Roberta Kostry i zostało sfinalizowane zgodnie z planem po objęciu stanowiska przez profesora Marcina Napiórkowskiego. Oprócz projektu wystawy przygotowano również publikację książkową.
Ministerstwo Kultury nie przeznaczyło żadnych środków, dlatego oddział MHP nie funkcjonuje
Muzeum Historii Polski nie otrzymało jednak żadnego wsparcia finansowego z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na projekt wystawienniczy w roku budżetowym 2025. Według naszych źródeł, wnioskowana kwota przekroczyła 10 mln zł. Środki na tę inicjatywę nie są również przewidywane na rok 2026.
Komentarze: Instytut Pileckiego to jedynie kwestia powierzchowna. Administracja Donalda Tuska źle zarządza kulturą.
Usunięcie Krzysztofa Ruchniewicza jest krokiem pozytywnym, ale sytuacja w Instytucie Pileckiego pozostaje niepokojąca…
Reklama Reklama Reklama
W związku z tym podjęto decyzję o „zawieszeniu” działalności tej filii MHP, aczkolwiek bez formalnego rozwiązania. „Ministerstwo Kultury uznało, że zostanie to odebrane negatywnie” – informuje nas źródło bliskie ministerstwu.
Ważnym czynnikiem było również mianowanie na stanowisko dyrektora Instytutu Pileckiego Karola Madaja, który wcześniej stał na czele tej filii i koordynował prace nad wystawą.
W związku z tym, jak wyjaśnia dr Michał Przeperski, lokalizacja filii w nowym Regulaminie Organizacyjnym MHP pozostaje bez zmian. Kontynuowane będą również działania badawcze, wydawnicze i edukacyjne związane z historią Polaków ratujących Żydów oraz historią Placu Grzybowskiego.
– Aby efektywnie wykorzystać talenty i zasoby, pracownikom oddziału zostaną przydzielone także nowe obowiązki, m.in. tworzenie wystawy stałej Muzeum Historii Polski oraz propozycje wystaw czasowych, a także role w Dziale Edukacji – dodaje Michał Przeperski.
„Decyzja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pozwala nam skupić się na naszym głównym celu, jakim jest utworzenie wystawy stałej w naszej głównej siedzibie muzealnej. Oddział nie posiada odrębnego działu inwestycyjnego, prawnego, technicznego ani księgowego, co oznacza, że gdybyśmy próbowali stworzyć dwie wystawy stałe jednocześnie, zagrozilibyśmy efektywnemu wykorzystaniu naszych zasobów i wysiłków” – wyjaśnia rzecznik muzeum. Dodaje, że będą również prowadzone prace nad stworzeniem „jednolitej strategii prezentowania relacji polsko-żydowskich, uwzględniającej cały krajobraz istniejących i nowo powstających instytucji”. „Projekt wystawy i funkcjonowanie oddziału powinny być dostosowane do aktualnego kontekstu, aby jak najlepiej wykorzystać jego mocne strony” – podsumowuje Michał Przeperski.
