Projekt nowelizacji ustawy o efektywności energetycznej przygotowany przez Ministerstwo Klimatu ma na celu ograniczenie zużycia energii finalnej w związku z wdrożeniem dyrektywy 2023/1791 w sprawie efektywności energetycznej. Projekt aktualizuje również polski system świadectw efektywności energetycznej.
Propozycja została przekazana do konsultacji publicznych. Jak zauważyło Ministerstwo Klimatu w swojej Ocenie Skutków Regulacji, zgodnie z dyrektywą 2023/1791 państwa członkowskie UE muszą osiągnąć nowy, ilościowy cel krajowy, jakim jest redukcja zużycia energii końcowej w sektorze publicznym o 1,9% rocznie w porównaniu z rokiem 2021. Dyrektywa wskazuje, że państwa powinny zająć się kwestią zużycia energii końcowej we wszystkich budynkach i instytucjach publicznych, a cel ten można osiągnąć poprzez redukcję w dowolnym obszarze sektora publicznego.
Projekt ustawy doprecyzowuje termin „podmiot sektora publicznego” zgodnie z dyrektywą i wyznacza cel zmniejszenia całkowitego zużycia energii końcowej o 1,9% rocznie w porównaniu z rokiem 2021. W ocenie oddziaływania na środowisko (RIA) zauważono, że sektor budowlany odpowiada za 40% potencjału efektywności gospodarki, dlatego wdrożenie dyrektywy 2024/1275 w sprawie charakterystyki energetycznej budynków będzie miało kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów w zakresie efektywności energetycznej określonych w dyrektywie 2023/1791.
Środki te zakładają, że inwestorzy przeprowadzą analizę opcji efektywności energetycznej w przypadku projektów lub inwestycji o budżecie przekraczającym 100 mln EUR we wszystkich sektorach gospodarki oraz o budżecie przekraczającym 175 mln EUR w przypadku projektów infrastruktury transportowej.
Instytucje publiczne zachowają elastyczność w zakresie sposobów ograniczania zużycia energii; propozycje regulacyjne pozostawiają szeroki wachlarz otwartych inicjatyw. Ministerstwo podkreśliło w OSR, że osiągnięcie rocznego spadku całkowitego zużycia energii końcowej przez podmioty publiczne o 1,9% nie zawsze będzie wymagało kosztownych inwestycji. W wielu przypadkach, zwłaszcza w pierwszych latach obowiązywania obowiązku, zostaną wdrożone bezkosztowe lub niskokosztowe działania mające na celu racjonalizację zużycia energii. Przykładami takich działań są: ograniczenie oświetlenia zewnętrznego, dążenie do utrzymania temperatury wewnętrznej na poziomie 19 stopni Celsjusza w przypadku ogrzewania i 25 stopni Celsjusza w przypadku chłodzenia, a także wprowadzenie usprawnień organizacyjnych oraz działań edukacyjno-informacyjnych zachęcających pracowników biurowych do rozsądnego korzystania z energii.
Projekt proponuje modyfikację systemu świadectw efektywności energetycznej , w tym dostosowanie sposobu realizacji obowiązku, zmianę terminu uiszczania opłaty zastępczej oraz możliwość uregulowania obowiązku za pośrednictwem bezzwrotnego programu dopłat. Projekt zmienia również sposób ustalania opłaty zastępczej, która według OSR powinna w przybliżeniu odzwierciedlać ekwiwalent finansowy oszczędności energii wyrażony w tonach ekwiwalentu ropy naftowej (toe). W OSR stwierdzono, że jej obecny poziom jest oderwany od rzeczywistych kosztów inwestycji w efektywność energetyczną. W związku z tym, w latach 2027–2030 będzie on ustalany przez właściwego ministra z uwzględnieniem cen energii, kosztów technologii, inflacji i sytuacji rynkowej.
Projekt zakłada utworzenie regulowanego zawodu audytora efektywności energetycznej, co przeniesie odpowiedzialność za weryfikację audytów z Urzędu Regulacji Energetyki (URE) na audytorów. Uprawnienia audytorów efektywności energetycznej będą nadawane po zdaniu egzaminu przeprowadzanego przez Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego.
W Ocenie skutków regulacji oszacowano, że nowy całkowity cel skumulowanych oszczędności energii końcowej w latach 2021–2030 wynosi 44 465 ktoe, co oznacza, że Polska musi zapewnić dodatkowe nowe oszczędności energii końcowej w wysokości 3 693 ktoe w latach 2024–2030.
Zgodnie z OSR, wdrożenie dyrektywy 2023/1791 nie będzie wiązało się z koniecznością zwiększenia wydatków w jednostkach sektora publicznego, ponieważ ustawa nie narzuci konkretnej metody ograniczania zużycia energii. Wskazano, że instytucje publiczne będą mogły korzystać z dostępnych środków krajowych i unijnych, takich jak Program Europejskiego Funduszu na rzecz Infrastruktury, Klimatu i Środowiska 2021–2027 (FENiKS), programy priorytetowe Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Program Europejskich Funduszy dla Regionów 2021–2027.
Koszt osiągnięcia wymaganej rocznej redukcji całkowitego zużycia energii finalnej o 1,9% w latach 2025–2034 oszacowano na 10,5 mld zł, a oszczędności na zakupach energii na blisko 13,5 mld zł. Ministerstwo Klimatu w OSR zaznaczyło, że dane Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wskazują, iż na poprawę efektywności energetycznej sektora publicznego w perspektywie 2021–2027 jest dostępnych blisko 18,5 mld zł.
Według OSR, dodatkowe oszczędności energii finalnej w wysokości 4625 ktoe wesprą inwestycje o wartości ponad 59 mld zł w latach 2026-2035, co odpowiada łącznym dochodom z VAT w wysokości 13,6 mld zł w tych latach. Jednocześnie dochody z VAT spadną w tym okresie o prawie 3 mld zł z powodu niższej sprzedaży nośników energii. (PAP)
wkr/ mmu/
